شیدا نایب محسنی

هدف: فرایند تصمیم گیری انسان پیچیده است و تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد. تصمیم گیری احساسی سرمایه گذاران، انحراف قیمت سهام از قیمت های واقعی را به دنبال دارد و به قیمت گذاری نادرست سهام و درنتیجه سرمایه گذاری ناکارآمد منجر می شود. مالی رفتاری در پاسخ به انتقادهای وارده به نظریه های مالی سنتی، تلاش می کند تا با در نظر گرفتن این واقعیت که سرمایه گذاران به طور کامل منطقی نیستند و سویه های رفتاری بر تصمیم های آنان اثر می گذارد، ناهنجاری های موجود در بازارهای مالی را توضیح دهد. با توجه به ضرورت موضوع و نبود مدل جامعی که عوامل اثرگذار بر تصمیم گیری سرمایه گذاران را در محیط بومی بازار سرمایه ایران نشان دهد، پژوهش حاضر به تدوین این مدل پرداخته است.روش: در پژوهش حاضر، از روش نظریه داده بنیاد چندوجهی استفاده شده است. برای گردآوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختاریافته عمیق با خبرگان حرفه ترتیب داده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر، سرمایه گذاران فردی فعال در بازار سرمایه ایران هستند. فرایند انجام مصاحبه، تجزیه و تحلیل آن ها و ارائه مدل، از اسفند 1397 آغاز شد و تا پایان سال 1399 ادامه یافت. از مصاحبه های انجام شده با خبرگان، در نهایت 67 مقوله اصلی و 218 مفهوم استخراج شد که مدل کلی پژوهش را شکل داد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که عوامل علّی اثرگذار بر تصمیم گیری سرمایه گذاران عبارت اند از: پشیمان گریزی، طمع، ترس، ناهماهنگی شناختی، اثر شهرت، لنگر ذهنی، خوداسنادی، زیان گریزی، لذت قمار، تفکر سرمایه گذاری، رفتار توده ای، داشتن بیش نگری، نماگری، هیجان کاذب، اعتمادبه نفس کاذب، تعصب به گذشته، تازه گرایی، حسابداری ذهنی، توانمندپنداری، عدم تقارن معاملاتی، خطای شباهت، اثر کهربایی، توهم قمارباز، انگیزه، افق زمانی، اثر سود اولیه، تجربه، سن، جنسیت و تحلیل.نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش، سرمایه گذاران فردی می توانند با پیاده سازی راهبردهای ارائه شده، از طریق شناسایی و کاهش سویه های ذهنی خود، کیفیت تصمیم گیریشان را بهبود بخشند و تصمیم های سرمایه گذاری کاراتری اتخاذ کنند. این راهبردها عبارت اند از: خودشناسی، یادداشت برداری، دانش بازار سرمایه، تمرکز، کلی نگری، صبر، پذیرش و بررسی اشتباه ها، خوداتکایی، مشورت، انتقادپذیری، انعطاف ذیری، مطالعه، متنوع سازی و حواس پرتی.

شرکت هایی که مدیریت سود انجام می دهند وجه نقد کافی برای تقسیم سود ندارند. اگرچه آن ها می توانند این پول را قرض بگیرند ولی این کار منجر به موشکافی ناخواسته در صورت های مالی آن ها خواهد شد. بنابراین می توان نتیجه گرفت شرکت هایی که تقسیم سود سهام دارند کمتر از دیگران احتمال دارد مرتکب تقلب شوند زیرا آن ها می دانند که نمی توانند بر مبنای درآمد اغراق آمیزی که اعلام کرده اند سود تقسیم کنند]11.[ همچنین وجه نقد نگهداری شده در شرکت سهامداران با اطلاعات نهانی را قادر به بهره برداری از مزایای شخصی می کند اما از وجه نقد پرداخت شده نمی تواند منافعی حاصل گردد. پس مدیران و سهامداران دارای نهانی در شرکت هایی که پرداخت سود انجام می دهند قادر به کسب مزایای شخصی کمتری هستند و در نتیجه انگیزه کمتری برای پنهان سازی دارند. بنابراین سود گزارش شده توسط این شرکت ها با احتمال کمتری دست کاری شده است]14[. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سیاست تقسیم سود و تقلب در شرکت های پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار طی سال های 1384 تا 1391 می باشد. برای این کار نخست ارتباط بین تقسیم سود و تقلب آزمون شده سپس سیاست تقسیم سود در شرکت های متقلب و غیر متقلب مقایسه گردیده است. یافته ها حاکی از آن است که سود تقسیمی با تقلب رابطه معکوس معنادار دارد یعنی شرکت هایی که تقسیم سود سهام دارند کمتر از دیگران احتمال دارد مرتکب تقلب شوند. همچنین رابطه سود شرکت و سود تقسیمی در شرکت های متقلب، ضعیف تر از شرکت های غیر متقلب است بدین معنا که سیاست تقسیم سود در شرکت های متقلب و غیر متقلب متفاوت است.

مقاله حاضر به مرور ادبیات پیش بینی سود و ارائه چارچوب «پیش بینی سود مدیریت» می پردازد. در بیان این چارچوب، پیش بینی های سود مدیریت در سه بخش پیشایندها، ویژگی ها و پیامدها دسته بندی شده اند. از ارزیابی پیش بینی ها براساس محتوای این چارچوب، سه نتیجه حاصل می گردد. اول؛ هرچند مدیران بر ویژگی پیش بینی، بیشترین کنترل را دارند، اما از لحاظ نظری و تحقیقات تجربی، کمتر از دو بخش دیگر موردتوجه قرارگرفته است. دوم؛ اکثر پژوهش های پیشین بر چگونگی تاثیر پیشایند و ویژگی پیش بینی بر پیامد آن تمرکز کرده اند و کمتر به واکنش های بالقوه بین هر سه بخش پرداخته اند. سوم؛ بسیاری از تحقیقات پیشین، ماهیت تکرارشونده پیش بینی سود را نادیده گرفته اند، هرچند پیامدهای پیش بینی دوره جاری بر پیشایندها و ویژگی های دوره آتی تأثیر می گذارد. مخاطبین اصلی این مفاهیم پژوهشگران، دانشجویان، مدیران، سرمایه گذاران و قانون گذاران هستند.