مهدیه سهرابی

جمهوری اسلامی ایران با تجاوز رژیم بعثی عراق در سال 1359 درگیر جنگی طولانی شد. این دفاع مقدس، علاوه بر آثار و برکات بیرونی، دستاوردهایی در درون نظام اسلامی بر جای گذاشته است. یکی از مؤثرترین روشهای آشناسازی جوانان نسل سوم انقلاب با دستاوردهای جنگ تحمیلی و ترویج فرهنگ پایداری دفاع مقدس، حضور آنان در مناطق عملیاتی هشت سال دفاع مقدس و درک فضای معنوی این مناطق است. چنین سفرهایی در کشور ما ""راهیان نور"" و در ادبیات علمی ""گردشگری مناطق جنگی"" خوانده می شود. بررسی نتایج بازدید از مناطق جنگی می تواند کمک شایانی به برنامه ریزان و تصمیم گیران در خصوص توسعه و ارتقای محصول گردشگری جنگ در ایران باشد. این تحقیق با هدف شناخت مهمترین دستاوردها و مزایای بازدید از یک سایت مربوط به جنگ در ایران با بهره گیری از رویکرد منفعت محور انجام شده است. این رویکرد شامل چهار سطح است که به شکل سلسله مراتبی با یکدیگر در ارتباط است. انگیزه ها و دلایل بازدید (سطح1) موقعیت و محیط (سطح2) تجارب ادراکی(شناختی) و احساسی (سطح3) و منافع به دست آمده (سطح4). در این پژوهش برای جمع آوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با کارشناسان و تکمیل پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام ایرانیانی است که لااقل یک­بار از مناطق جنگی کشور بازدید به عمل آورده اند و نمونه های تحقیق با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی و به حجم 152 نفر انتخاب شدند. نتایج تحقیق حاکی است که «دستاورد معنوی» مهمترین دستاورد بازدید مناطق جنگی در کشورمان است.

جمهوری اسلامی ایران، پس از تجاوز رژیم بعثی عراق، در سال 1359 درگیر جنگی طولانی شد. این دفاع مقدس، علاوه بر آثار و برکات بیرونی، دستاوردهایی نیز درون نظام اسلامی بر جای گذاشته است. تبیین دستاوردهای فرهنگی این دفاع مقدس از ضروریاتی است که می تواند بن مایة تعیین کنندة استراتژی حرکت و روند آتی انقلاب تلقی شود. یکی از اثربخش ترین روش های آشناسازی جوانان نسل سوم انقلاب با دستاوردهای جنگ تحمیلی و ترویج فرهنگ پایداری دفاع مقدس، حضور آنان در مناطق عملیاتی هشت سال دفاع مقدس، مشاهدة آثار به جای مانده از آن دوران از نزدیک، و درک فضای معنوی این مناطق است. به استناد ارقام موجود، اشتیاق جوانان به چنین سفرهایی، که در کشور ما «راهیان نور» و در ادبیات علمی «گردش گری مناطق جنگی» خوانده می شوند، در سال های اخیر بیش از پیش افزایش یافته است. این مقاله، با هدف بررسی انگیزة گردش گران از سفر به مناطق جنگی و طبقه بندی آنان، به منظور کمک به انتقال فرهنگ پایداری تهیه شده است. اطلاعات لازم از منابع کتاب خانه ای، مصاحبه با کارشناسان، و پرسش نامة تکمیل شدة بازدیدکنندگان به دست آمده است. جامعة آماری پژوهش شامل همة ایرانیانی است که از مناطق جنگی کشور بازدید کرده اند و به کمک روش نمونه گیری گلوله برفی 152 نفر از آنان به منزلة نمونه پرسش شدند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مهم ترین گروه بازدیدکنندگان مناطق جنگی ایران را گردش گران زیارتی ـ یادبودی و گردش گران فرهنگی ـ میراثی تشکیل می دهند. عمدة این گردش گران با انگیزه های ملی و مذهبی به بازدید مناطق جنگی می روند و علاقة وافری به شنیدن رشادت های جنگاوران و ناشنیده ها دربارة آن دارند. نتایج این تحقیق می تواند در مدیریت گردش گران و برنامه ریزی برای ارتقای دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی گردش گری جنگ، کاربرد داشته باشد.