سید محمد ثقفی

ابوحامد محمد غزالی یکی از چهره های تأثیرگذار در فرهنگ اسلامی است. او در یکی از مسائل عمده عرصه جامعه شناسی دینی، یعنی تیپ شناسی دینی، مسئله مهمی را مطرح کرده است. نویسنده در نوشتار حاضر سعی دارد انواع دینداری و تیپ شناسی معرفتی غزالی را به بحث بگذارد و با واکاوی آنها به داوری نشیند. وی قبل از پرداختن به این مسئله، مطالب مختصری درباره زندگی و تحصیل غزالی بیان می دارد. در ادامه به اختصار، تمایز غزالی و دکارت را در فلسفه و عقاید مربوط به دستیابی به حقیقت مطرح ساخته و انواع دینداری از نظر غزالی را واکاوی و در بوته نقد و بررسی قرار می دهد. در انتها با بیان نقد غزالی از فقهای زمان خود نوشتار را به پایان می رساند.

گزینش همسر فرآیندی است که تابع قواعدی از ارزش ها و هنجارهای اجتماعی است. هدف این پژوهش شناخت همه جانبه همسر گزینی با توجه به بافت اجتماعی صدر اسلام، در سیره معصومین است. روش در این پژوهش، تاریخی و از نوع اکتشافی، توصیفی و داده در آن کیفی است. مبنای تحلیل داده ها، تحلیل گفتمان است. گفتمان هم صورتی خاص از زبان و هم صورتی خاص از تعامل اجتماعی است؛ لذا در سه سطح، تحلیل اجتماعی، شناخت اجتماعی و ابعاد گفتمان، به توصیف موضوع می پردازد. تغییر در بافت اجتماعی عام، از نظام قبیلگی به نظام سیاسی واحد با قوانین همه جانبه برای همه اقشار جامعه، و تغییر ایدئولوژی نژادپرست و جنسیت گرای مردانه به انسان گرای ورای نژاد، قومیت و جنسیت، و تغییر نگرش نسبت به زن و دختر و حق انتخاب آنها برای آینده زندگی، و حفظ حرمت والدین در زمینه همسرگزینی، محورهای اصلی در سیره معصومین، پیرامون قواعد همسر گزینی است. بر همین اساس ممنوعیت های ازدواج، انواع ازدواج( تأیید ازدواج صداق، عقد موقت، و اصلاح تدریجی ازدواج کنیزان و ممنوع نمودن سایر ازدواجها)، ساختار همسرگزینی، معیارها و حق انتخاب همسر در سیره معصومین نسبت به دوره قبل از اسلام تغییر بنیادی پیدا کرد که در این پژوهش به آنها اشاره شده است. حاصل آن که، بافت اجتماعی، بایدها و نبایدها، نوع نگرش و ارزش های اجتماعی و فرهنگی، با گفتمان و بالعکس، در زمینه همسر گزینی ارتباط پیچیده و چند جانبه دارند و تغییر و یا اصلاح در هر کدام، در سایر ابعاد اثر گذار است.