سامان ثقفی

هدف: تعیین الگوهای همکاری و تحلیل شبکه های هم تألیفی تولیدات علمی دانشگاه صنعتی شریف در سال -های 2005- 2010. روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش با رویکرد علم سنجی انجام شده است و جامعه پژوهش را آن دسته از تولیدات علمی دانشگاه صنعتی شریف تشکیل می دهند که در وبگاه وب آوساینس در بازه زمانی 2005-2010 نمایه شده اند. یافته ها: تعداد عناوین منتشر شده دانشگاه صنعتی شریف در طول سال های 2005-2010 سیر صعودی داشته، اما روند رشد تولیدات دانشگاه در طی این سال ها دارای نوسان بوده است. نرخ رشد تولیدات در این پنج سال نرخ 38/10 درصد را نشان داده است. از 1017 دانشگاه و مؤسسه مختلف، پنج دانشگاه از نظر تعداد مقالات و دو شاخص ال.سی.اس و جی.سی.اس با دانشگاه صنعتی شریف بیشترین همکاری را داشته اند. همچنین یافته ها حاکی از آن بود همکاری مؤسسه ای و همکاری بین مؤسسه ای در بالاترین سطح؛ و در مقابل، همکاری بین المللی از پایین ترین سطح برخوردار بوده است. سهم تولیدات با الگوی نویسندگی تک نویسنده درحال کاهش بوده و سهم تولیدات با الگوی دونویسنده و بیش از دونویسنده، پیوسته در حال افزایش بوده است. در تحلیل ماهیت شبکه های هم تألیفی موضوع فیزیک کاربردی و مهندسی عمران از نظر تعداد خطوط و گره ها بیشترین را در میان 25 موضوع به خود اختصاص داد و نتایج نشان داد که سه موضوع شیمی تجزیه، علم پلیمر، شیمی آلی دارای بیشترین چگالی و تراکم یا پیوستگی در میان موضوعات برخوردار بوده است. موضوعات شیمی آلی، شیمی فیزیک، فیزیک پلاسما براساس شاخص رأس بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: تولیدات هم تألیفی در دانشگاه صنعتی شریف درحال افزایش است و همکاری در نویسندگی در دانشگاه صنعتی شریف از سطح قابل قبولی برخوردار است. ییشترین همکاری ها در حوزه های علوم پایه در رشته های شیمی، فیزیک و ریاضیات و در حوزه فنی و مهندسی در رشته عمران و مهندسی نفت است.

در دنیای امروزی، بر خلاف گذشته، بیش از پیش به همکاری و همفکری نیاز است. در زمینه پژوهش و تولید علم نیز بیش از هر زمان دیگری به کارگروهی وابسته هستیم. به بیان دیگر، رابطه نزدیکی میان همکاری و تولید علم وجود دارد. پیشرفتهای علوم و فناوری فقط به پیشرفت علمی یک کشور محدود نمی شود و تأکید بسیاری از مجلات علمی در حال حاضر بر همکاری و هم تألیفی است که هر دو آنها دارای یک روند افزایشی است. تعامل میان متخصصان حوزه های علمی مدتهاست که ضروری شده است. فرایند پژوهش به فعالیتهای ارتباطی نسبتاً زیادی از قبیل گفتگوی متخصصان با یکدیگر، مطالعه مقالات و نوشتن نامه ها وابسته است. هدف پژوهش حاضر مطالعه و بررسی روند تولیدات علمی و به طور خاص بررسی میزان هم تألیفی در تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی در حوزه فنی و مهندسی در فاصله سالهای 1990 تا 2010  است. فایده این نوع پژوهشها کشف الگوی نویسندگی غالب در تولیدات علمی و میزان مشارکت و همکاری گروهی در میان این گروه از پژوهشگران در کشور است. نتایج این مطالعه نشان داد که سهم تولیدات با الگوی نویسندگی تک نویسنده پیوسته در حال کاهش و سهم تولیدات با الگوی نویسندگی دو نویسنده و بیش از آن، از سال 1990 تا 2010، پیوسته در حال افزایش بوده است. بر اساس یافته ها، 92 درصد تولیدات در سالهای  مورد بررسی به صورت تولیدات مشارکتی و فقط هشت درصد به صورت تولیدات انفرادی بوده است. در بیشتر سالها میزان تولیدات بین المللی کمتر از تولیدات داخلی است و فقط در دو سال 1992 و 1994 میزان تولیدات بین المللی درصد بیشتری را به خود اختصاص داده است. همچنین، یافته ها نشان داد که 47 عنوان نشریه بیش از 100 مقاله هم تألیفی در حوزه فنی و مهندسی را به چاپ رسانده اند و ضریب تأثیر مجلات منتشر کننده مقالات هم تألیفی دارای ضریب تأثیر بسیار پایین و هفت عنوان نشریه از ضریب تأثیر نسبتاً خوبی برخوردار بوده اند.