امیرحسین مرادپور دهنوی

بیداری اسلامی اصطلاحی است که برای بیان جنبشی مبتنی برآگاهی و عمل سیاسی و بر بنیاد اسلام خواهی شکل گرفته است. مرحله اول که تحت عنوان نهضت اصلاحی نامیده می شود این مرحله با شروع استعمار در جهان اسلام شروع شد، سیدجمال الدین اسدآبادی ، اقبال لاهوری ،محمدعبده ،ابوالاعلی مودودی و حسن البنا از مهم ترین متفکران مرحله اول می باشند.مرحله دوم که تحت عنوان انقلاب و جهاد نام برده می شود با شکل گیری انقلاب اسلامی در ایران آغاز می شود.امام خمینی برجسته ترین رهبر این دوره است. مرحله سوم که شاهد افزایش مشارکت سیاسی و جهاد در جهان اسلام می باشیم. بیداری اسلامی پس از دوران انقلاب وجهاد به تکامل رسید و در جاهایی که امکان مشارکت سیاسی و شریک شدن در حکومت برای اسلام گرایان فراهم شد از این پایگاه اجتماعی خود بهره بردند. موج چهارم بیداری اسلامی که از سال 2011 میلادی در شمال آفریقا وغرب آسیا آغاز گردید ،تلاش جوامع در راستای احقاق حقوق از دست رفته خود و ایجاد تحولات اجتماعی،سیاسی،فرهنگی بامحوریت اسلام است.

پژوهش حاضر به روش شناسی و معرفت شناسی آیت اله مهدی حائری در موضوع حکومت و سیاست می پردازد. دیدگاه وی که معتقد است حکومت از شئون پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) نیست، حکومت امری عرفی است و در زندگی اجتماعی، تنها از طریق وکالت می تواند مشروعیت داشته باشد. به این صورت که مردم کسانی را آزادانه بعنوان وکلای خود برای سامان دادن زندگی اجتماعی خویش انتخاب کنند، براساس کلام شیعه و در قالب نظریه استرشاد نقد و رد می شود. براساس کلام شیعی زندگی اجتماعی انسان طبق طبع اولیه آدمی تکامل گرا است و هرگونه جدایی از این طبع نوعی آسیب از این طبع اولیه است و انسان در جستجوی کمال و رشد با تأسی به یک الگو کامل انسانی به شکل گیری جامعه کمال گرا می انجامد. بدین جهت ماهیت زندگی اجتماعی انسان تجمع بر حول محور انسان کامل است تا با تأسی به وی زمینه تکامل فردی و اجتماعی فراهم شود. بی تردید عرصه های تکامل فردی و اجتماعی در این رویکرد مبتنی بر زیست در حیات جمعی حول محور انسان کامل است. اساس چنین جامعه ای رهبر آن است که در سنت کلامی امام و در عرفان انسان کامل نامیده می شود. لذا با رهبری نبی و امام است که انسان به تکامل می رسد و اینکه گفته شود؛ دستور الهی برای تشکیل حکومت از سوی امام و اطاعت مردم از امام وجود ندارد و حکومت امری شخصی است؛ سخن پسندیده ای نبوده و براساس نظریه استرشاد قابل قبول نیست. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- اکتشافی است.