جواد پورفتحی

حاشیه نشینی همواره در طول چند دهه اخیر چالش اصلی شهرها بوده است و بعد از تجربیات مختلف برخورد قهری، آنچه که اکنون توسط سازمان های بین المللی توصیه شده، رویکرد توانمندسازی است که به جای حمایت های مالی، بر توانمندسازی حاشیه نشینان با تاکید بر ماهیّت درونزایی حل مشکل استوار شده است. روش این تحقیق اسنادی و پیمایشی است و با هدف تحلیل کلی از وضعیت اقتصادی، اجتماعی و کالبدی محلات حاشیه نشین شهر اهر و تلاش برای ارائه راهکارهایی برای ساماندهی آنها است. در این تحقیق حاشیه نشینان شهر اهر به عنوان محدوده پژوهش در 4 محلّه اصلی شناسایی و بررسی شده اند. حجم نمونه از طریق رابطه کوکران به تعداد 320 نمونه تصادفی مشخص شده و ویژگی های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و فضایی محلات مذکور به وسیله پرسشنامه گردآوری و با نرم ا ف زار SPSS تحلیل شده است. همچنین با استفاده از رویکرد SWOT ضمن شناسایی مشکلات، راهکارهای توانمندسازی در ابعاد مختلف کالبدی، اقتصادی و اجتماعی ارائه شده است. نتایج نشان دهنده آن است که بیش از 90 درصد ساکنان محله­های حاشیه­نشین از روستاهای اطراف شهرستان اهر به این محلات مهاجرت کرده­اند که در شله­بران این رقم نزدیک به 95 درصد است. همچنین بیش از 80 درصد مهاجرت ها به صورت خانواری است و مهاجرت انفرادی کمتر از 20 درصد است. از نظر شغلی نیز به طور متوسط 45 درصد ساکنان کارگر هستند که متوسط درآمد آنها بین 150-100 هزار تومان است. نتایج تحقیق نشان می دهد محلا ت شله­بران و نیروگاه از وضعیّت اجتماعی، اقتصادی و کالبدی محرومتری برخوردار بوده و محلّه چلب وردی نسبت به سایر محلّات از وضعیّت مناسبی برخوردار است. مشکل مالکیت، وضعیت نامناسب مسکن، سیستم دفع فاضلاب و دسترسی ها از جمله مشکلات جدی ساکنان است.