آمنه بیداریان

یکی از روش های شناخت پیشینه و ریشه های ملی و همچنین حفظ هویت تاریخی و فرهنگی ورزشی کشور، بررسی ابعاد مختلف فعالیت های بدنی و نظامی – ورزشی در ایران باستان است. هدف از تحقیق حاضر، شناسایی انواع ابزارها و رشته های ورزشی متداول در ایران باستان با استفاده از تحلیل محتوای 9 جلد شاهنامه فردوسی و دیگر تحقیقات مربوط به آن است. در ضمن درباره هریک از ابزارها و رشته های ورزشی، ابیاتی از شاهنامه به عنوان نمونه انتخاب و تحلیل یا تعمیم کاربردی شدند. یافته ها نشان داد از بین 13 ابزار نظامی – ورزشی که 3571 بار در شاهنامه تکرار شده است، شمشیر و تیغ با 26 درصد و تیر و کمان با 20 درصد تکرار مهم ترین ابزار نظامی – ورزشی ایرانیان بوده است. همچنین از بین 7 ورزش رایج که 374 بار در شاهنامه تکرار شده، شکار، پیاده روی و چوگان به ترتیب با 30، 25 و 11 درصد تکرار جزو مهم ترین فعالیت های بدنی ایرانیان بوده است. از بین شش فن متداول در ورزش، بیشتر فنون به ورزش کشتی اختصاص داشته که فن کمر یا کمرگیری با 80 درصد تکرار در رتبه اول بوده است. علاوه بر این، بررسی ویژگی های رزمی – ورزشی پهلوانان شاهنامه نشان داد که از بین 4755 تکرار این ویژگی ها، ویژگی سوار و سوارکاری با 23 درصد تکرار در رتبه اول قرار دارد. این یافته ها، تنوع و مهارت ایرانیان را در استفاده از ابزارها و فنون مختلف ورزشی – نظامی نشان می دهد.