مهناز امیدی

زمینه و هدف : دیابت ملیتوس به گروهی از اختلالات متابولیکی اشاره دارد که با افزایش طولانی مدت قند خون همراه است. از آنجا که تمرینات ورزشی منظم معمولاً باعث بهبود برخی بیماری ها می گردد و بی تمرینی متعاقب آن، ممکن است باعث برگشت دوباره این بیماری ها شود؛ هدف از تحقیق حاضر تاثیر 4 هفته بی تمرینی متعاقب 8 هفته تمرین هوازی بر غلظت گلوکز ناشتا، انسولین و هموگلوبین گلیکوزیله شده سرم خون در موش های صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین بود. روش تحقیق: تعداد 60 سر موش صحرایی نر سالم نژاد آلبینو ویستار تهیه و با استفاده از داروی استرپتوزوتوسین دیابتی گردیدند. پس از آشکار شدن آثار دیابت، به گروه های کنترل (30 سر) و تمرین (30 سر) تقسیم شدند. قبل از شروع پروتکل تمرینی، از هر گروه تعداد 10 سر برای به دست آوردن مقادیر پیش آزمون تشریح شدند؛ و 10 سر دیگر بعد از انجام 8 هفته تمرین و 10 سر آخری بعد از 4 هفته بی تمرینی تشریح گردیدند. گروه های تمرینی، هفته ای 3 جلسه با شدت و مدت پیش رونده با رعایت اصل اضافه بار تدریجی به انجام تمرین هوازی پرداختند و بعد از انجام 8 هفته تمرین هوازی ، به مدت 4 هفته بدون تم رین ماندند. ب رای تج زیه و تحلی ل داده ها از آزمون تحلیل واری انس با ان دازه های مکرر و آزمون تعقیبی توکی در سط ح معنی داری 0/05> pاستف اده ش د. یافته ها: گلوکز ن اشتا (0/001=p)، انسولین (0/001=p) و هموگلوبین گلیکوزیله شده (0/001=p) سرم خون بعد از 8 هفته تمرین هوازی بهبود یافتند؛ ولی به دنبال 4 هفته بی تمرینی، افزایش معنی داری داشتند (0/05>p). نتیجه گیری: توصیه می شود که بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، حداقل 3 روز در هفته به انجام تمرینات هوازی مثل پیاده روی و دویدن و غیره بپردازند و با گذشت زمان، از قطع تمرینات ورزشی خودداری کنند.

در این پژوهش کاهش تعداد جلسات تمرینی و در مقابل افزایش شدت تمرین بر ترکیب بدن (درصد چربی بدن و شاخص توده بدنی)، توان هوازی و بی هوازی بررسی شد. 80 آزمودنی دختر غیرورزشکار (با میانگین سنی 53/1 +2/20 سال و میانگین 43/5 +18/160 سانتی متر)، از طریق تکمیل پرسشنامه و به صورت تصادفی (از مجموع 120 نفر) انتخاب شدند و در چهار گروه 20 نفره (سه گروه تمرینی و یک گروه گواه) قرار گرفتند و گروه های تمرینی به ترتیب یک، دو و سه جلسه تمرین در هفته به مدت 8 هفته را انجام دادند. تمرینات شامل تمرین تناوبی به صورت هر روز 60 دقیقه راه رفتن و دویدن با سرعت های معین برای هر گروه تمرینی بود، به گونه ای که گروه سه جلسه، تمرینی با شدت کم (70-60 درصد ضربان قلب بیشینه) و گروه دو جلسه، تمرینی با شدت متوسط (80-70 درصد ضربان قلب بیشینه) و گروه یک جلسه، تمرینی با شدت زیاد (90-80 درصد ضربان قلب بیشینه) را انجام می دادند. برای برآورد توان هوازی، از آزمون دو رفت و برگشت 20 متر (شاتل ران)، برای سنجش توان بی هوازی (قدرت انفجاری پاها)، از آزمون پرس سارجنت و برای برآورد درصد چربی، از روش سه نقطه ای چین پوستی (سه سربازو، ران و فوق خاصره) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از نرم افزار SPSS 11 و تحلیل واریانس استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد هر چه تعداد جلسات تمرین بیشتر و شدت کمتر باشد، نتایج بهتری در درصد چربی بدن و توان هوازی کسب می شود. چنانچه سه جلسه تمرین در هفته با شدت کم نسبت به گروه های تمرینی دیگر، موجب کاهش معناداری در درصد چربی بدن (1/0+48/2) و شاخص توده بدن (06/0 +93/2) و افزایش معنادار توان هوازی (09/1+77/13) شد. برعکس هر چه تعداد جلسات تمرین کمتر و شدت بیشتر باشد، نتایج بهتری در توان بی هوازی کسب می شود، به طوری که بین گروه یک جلسه تمرین در هفته و گروه گواه بیشترین تفاوت معنی دار (59/1+ 27/8 ) مشاهده شد.