محمدصادق عوضعلی پور

هدف این مقاله بررسی و اندازه گیری تغییرات بهره وری کل عوامل تولیدی در بخش صنعت (به عنوان بخش پیشرو در توسعه کشور) استان های مختلف می باشد. شاخص های متفاوتی برای اندازه گیری بهره وری مؤسسات و بنگاه های اقتصادی ارائه شده است که هر کدام از ابعاد خاصی بهره وری و عملکرد را مورد سنجش قرار میدهند. یکی از جدیدترین شاخص هایی که بهره وری و عملکرد سازمآن ها را از دو بعد مالی و غیرمالی مورد سنجش قرار داده، شاخص بهره وری مالم کوئیست است. این شاخص که مبتنی بر شاخص های عددی است، معیار مناسبی برای بنگاه هایی است که با شرایط انحصاری یا نیمه انحصاری در برازارهای داده یا ستاده مواجه هستند و قیمت داده و ستانده های آن ها واقعی نیستند. در چارچوب این شاخص، تغییرات در بهره وری کل عوامل تولیدی به دو بخش تغییرات در کارایی و تغییرات تکنولوژی، تجزیه و اندازه گیری میشود. مقادیر مورد نیاز شاخص مالم کوئیست با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها محاسبه شده است و با بهکارگیری آن تغییرات در بهره وری کل عوامل تولیدی به تفکیک تغییرات در کارایی و تغییرات تکنولوژی در صنایع بزگ در استان های کشور محاسبه شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که به طور متوسط، بهره وری کل عوامل تولید در صنایع بزرگ در استان های کشور طی سال های 88- 1371، افزایش نسبی داشته است. بر اساس این نتایج، متوسط میزان تغییرات بهره وری کل عوامل تولیدی صنایع مذکور در کل استان ها، در این دوره 5 درصد بوده و این در حالی است که متوسط تغییرات کارایی منفی 8/0 درصد و متوسط تغییرات تکنولوژی برابر با 8/5 درصد بوده است. به عبارت دیگر منشاء افزایش در سطح بهره وری کل عوامل تولیدی ناشی از تغییرات تکنولوژی بوده و ضمن اینکه اثری تقویتکننده بر بهره وری داشته، اثر منفی تغییرات کارایی را نیز خنثی نموده است.