شناسایی و تدوین معیار سنجش عقلانیت مصرف کننده(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مصرف مثل دیگر رفتارهای انسان می تواند عقلانی یا غیرعقلانی باشد؛ ولی نظریه های کنونی در حوزه تحلیل عقلانیت مصرف کننده فاقد معیاری میان ذهنی(مشترک بین همه افراد) برای تفکیک رفتارهای عقلانی و غیرعقلانی مصرف هستند. در این پژوهش کوشش شده است تا با استفاده از روش های ترکیبی کیفی و کمّی، یک معیار میان ذهنی برای سنجش عقلانیت مصرف شناسایی و تدوین شود. در فاز اول پژوهش مصاحبه های عمیق با یازده نفر از خبرگان حوزه اقتصاد، رفتار مصرف کننده و جامعه شناسی انجام شد. با اجرا و بررسی مصاحبه های صورت گرفته، 12 شاخص برای تعریف مصرف غیرعقلانی استخراج شد. این شاخص ها با مراجعه مجدد به خبرگان مورد تأیید قرار گرفت؛ سپس با طراحی پرسشنامه ای مبتنی بر این شاخص ها این پرسشنامه در میان نمونه ای 450 نفری از مصرف کنندگان تهرانی توزیع شد که 428 پرسشنامه گردآوری و درنهایت 417 پرسشنامه مورد تأیید قرار گرفت. 12 شاخص شناسایی شده در مصاحبه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی به سه مفهوم تقسیم بندی شد. این مفاهیم به ترتیب عقلانیت مالی، عقلانیت اجتماعی و عقلانیت کارکردی نام گذاری شدند. آزمون های انجام شده نشان داد که ابزار سنجش طراحی شده توانایی و استحکام لازم برای سنجش مقوله مصرف غیرعقلانی را دارد