حسینعلی مصدقیان

اخلاق اجتماعی از مهم ترین موضوعاتی است که ارتباط آدمیان را با خود، با جامعه و تاریخ مطرح میسازد؛ زیرا جامعه میتواند یک تمدّن را بسازد نه یک فرد، و اجتماع انسانی پیوسته تاریخ را ساخته و به جلو برده است. از آنجایی که در میان ادیان الهی، اسلام یک دین اجتماعی است و در آن آرمان ها و ایده های جمع گرا فراوان دیده میشود، در جایجای نهج البلاغه،که از مهم ترین منابع این دین بوده؛ به این مهم بسیار پرداخته شده و گاه و بیگاه جامعه و اجتماع مورد عتاب و خطاب واقع گردیده است. سقوط یک جامعه در نگاه امام علی7به خاطر سقوط هنجارهای اخلاقی و پیشرفت آن به خاطر همین هنجارهاست؛چنان که نهج البلاغه، هنگامی که علّت سقوط جامعه ی روزگار علی7را تحلیل مینماید به مؤلّفه های اخلاقی اشاره میکند و می فرماید: «ای مردم،گویا به خیانت و کینه ورزی اتفّاق دارید، بر رفتار ریاکارانه، گیاهان روییده از سرگین[1]را میمانید، در دوستی با آرزوها به وحدت رسیده اید و …». این گونه گزینه ها در این کتاب سترگ بسیار است و ما در این مقاله میکوشیم تا بسترهای ترسیم شده از دیدگاه امام علی 7را در زمینه ی اخلاق اجتماعی به اختصار بیان نماییم.