حسین جعفری موحد

روابط ایران و آمریکا در طول تاریخ سیاسی دو کشور از اهمیت ویژه ای برای طرفین برخوردار بوده است. فراز و فرودهای این رابطه و علل و عوامل آن همواره مورد توجه پژوهشگران و اندیشمندان روابط بین الملل بوده و هست. در مورد زمینه های تنازع در روابط ایران و امریکا دیدگاههای گوناگونی از سوی پژوهشگران این حوزه مطرح شده است، ولی به نظر می رسد که هنوز کافی نبوده و این حوزه ظرفیت مباحث گسترده تری را دارد. این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده، به دنبال بررسی این مسئله است که اسرائیل به عنوان متغیری تنش زا در آفرینش و استمرار تنازع و تقابل دو کشور ایران و آمریکا چه جایگاهی دارد. بنا به نتایج تحقیق، یکی از موانع اصلی بهبود روابط ایران با آمریکا، مربوط به مشکلات ماهوی و مبنایی جمهوری اسلامی ایران با اسرائیل است؛ و از آنجا که سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه و به ویژه در مورد ایران، به دلایلی همچون پیوندهای هویتی میان دو ملت آمریکا و اسرائیل و همچنین حضور لابی قدرتمند صهیونیست در این کشور به شدت متأثر از نفوذ صهیونیست هاست، امکان عادی شدن روابط دو کشور حداقل در کوتاه مدت وجود ندارد.

در طول دهه های اخیر، جنبش فلسفی بریتانیایی که با عنوان «رئالیسم انتقادی» شناخته شده است، تردیدهایی را درباره فلسفه علوم اجتماعی ایجاد کرده است. رئالیسم انتقادی سعی در تلفیق پارادایم ها داشته و به دنبال تعریف جدیدی از واقعیت، معرفت و پژوهش است. هدف این مقاله این است که ضمن بررسی مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی و روش شناختی دو پارادایم رئالیسم تجربی و رئالیسم انتقادی ، تقابل های این دو پارادایم را نمایان سازد؛ لذا این نوشتار با بررسی ادعاهای اصلی رئالیسم تجربی در حوزه های سه گانه فوق، به نقد این دیدگاه ها از منظر رئالیسم انتقادی، با تأکید بر آراء و نظریات روی باسکار خواهد پرداخت.

با توجه به نقش سیاست خارجی جمهوری اسلامی از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی در تحولات و معادلات جهان و تغییر و تحول ناشی از این سیاست، از کانونی ترین عناصر مورد توجه تحلیلگران حوزه سیاست در جهان بوده است. در این میان، روح الله رمضانی کتابی محققانه با عنوان چارچوب تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، نگاشته است. دیدگاه های نویسنده کتاب مذکور بیشتر تبیینی و تجویزی است؛ تبیینی از این حیث که در صدد توضیح، توصیف و تحلیل انگیزه ها، تصمیم ها، کنش ها و رفتار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است و از سوی دیگر دیدگاه های او تجویزی است؛ چراکه وضعیت آرمانی و مطلوب سیاست خارجی ایران را ترسیم می کند و توصیه هایی در این زمینه دارد. در این مقاله سعی شده است با دیدگاهی نقادانه، این اثر بررسی شود.

یکی از موضوعات مهم مورد بحث در محافل سیاسی جمهوری اسلامی ایران از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، مسئله رابطه با امریکا بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران همواره فضایی از مخالفت، دشمنی، نفی، دگرسازی و خشونت واژه ای بر روابط ایران و امریکا حاکم بوده است. واقعیت این است که رابطه ایران و امریکا کلاف سردرگمی است که این دو کشور تنها بازیگران آن نیستند، بلکه بازیگران دیگری که از این رهگذر سود می برند در فرایند این روابط تأثیرگذار هستند. این مقاله ضمن تحلیل روندهای حاکم بر روابط ایران و امریکا از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران تاکنون، به بررسی پیشران های تأثیرگذار بر روندهای موجود پرداخته و به دنبال پاسخ به این پرسش مهم است که با توجه به استمرار پیشران های تأثیرگذار بر روابط ایران و امریکا، آیا امکان بهبود روابط میان دو کشور در آینده نزدیک وجود دارد؟ در پاسخ به این پرسش، فرضیه مطرح این است که با توجه به استمرار وجود پیشران های سه گانه تأثیرگذار در ایجاد روندهای موجود در مناسبات ایران و آمریکا، شامل تضادهای ایدئولوژیک میان ایران و امریکا، جایگاه اسرائیل و لابی صهیونیستی فعال در امریکا در اتخاذ سیاست های خصمانه امریکا علیه ایران و درنهایت، تأثیرگذاری کشورهای حوزه خلیج فارس و در رأس آنها عربستان بر سیاست خارجی خاورمیانه ای امریکا، امکان بهبود روابط ایران و امریکا در آینده نزدیک متصور نیست.

امروزه احزاب یکی از مهمترین نهادهای سیاسی و اجتماعی و رابط بین دولت و مردم هستند . در نظامهای مردم سالار ماقبل مدرن ، از آنجا که دمکراسی به طور مستقیم اعمال می شد ، نیازی به نهادهای حد واسط نبود . به عبارت دیگر زمانی که به واسط رشد جمعیت و مشکلات فنی و ابزاری ، حکومت نخبگان منتخب اکثریت مردم جایگزین دمکراسی مستقیم شد ، ضرورت وجود نهادهای حد واسط نیز احساس گردید