مجتبی حاجی پور

زلزله همه ساله در گوشه و کنار جهان رخ می دهد و تلفات و خسارت های فراوان بر جای می گذارد. پس از وقوع هر زلزله، تهیة برنامه بازیابی و بازسازی و چگونگی کمّ و کیف آن بعد از سانحه و بازتوانی کامل بن بست های اقتصادی پس از سانحه و بازگشت به وضعیت قبل از آن از نظر تأمین مساکن و زیرساخت ها بسیار ضروری و حیاتی است. موضوع بازسازی بعد از زلزله بایستی تمامی جنبه های آن را به صورت جامع در برگیرد تا بتواند موفق باشد. جوانب بازسازی موفق شامل در نظر گرفتن معماری بومی، نظام های حمایتی، مشارکت وسیع و گسترده مردم و در نهایت رضایتمندی مردم است. هدف این تحقیق ارزیابی فرایند بازسازی و متغیرهای مؤثر بر موفقیت فرایند بازسازی در دهستان شیروان از توابع بروجرد است. این تحقیق به لحاظ روش از نوع پیمایشی مبتنی بر استفاده از پرسشنامه است. جامعه آماری شامل سرپرست های خانوار دهستان مورد مطالعه است که از روش نمونه گیری سهمیه ای با حجم نمونه 190 استفاده شده است. به منظور تحلیل متغیرهای مورد مطالعه، با استفاده از نرم افزار SPSS و روش های آماری همبستگی، رگرسیون، آزمون T و آزمون های آماری ناپارامتریک استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین بازسازی و استفاده از نظام های حمایتی رابطه معناداری وجود دارد، یعنی پرداخت وام از سوی دولت ضریب موفقیت فرایند بازسازی را بالا برده است چنانکه هیچ یک از دو متغیر مشارکت مردم و معماری بومی تأثیری در این زمینه نداشته اند و همچنین بین مشارکت مردم و بازسازی و معماری بومی و تطابق آن با بازسازی های صورت گرفته هیچ گونه رابطه ای وجود ندارد.

هنگام اجرای پروژه های بازسازی پس از سوانح، با متغیرهای زیادی روبرو هستیم، که یکی از مهمترین آنها، بحث مشارکت در روند بازسازی است، یعنی دخالت نظرات، خواسته ها و حضور فعال و آگاهانه مردم در اجرای پروژه های بازسازیبه نحوی که علاوه بر رضایتمندی مردم، از بعد موفقیت در پیشبرد اهداف، نتایج قابل قبولی را بدست آورد. این موضوع نشان دهنده ارتباط تنگاتنگ بین مردم و پروژه های بازسازی است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی فرآیند مشارکت مردم در بازسازی سکونتگاه های آسیب دیده است. محدوده انجام تحقیق، دهستان شیروان ازتوابع شهرستان بروجرد می باشد، که در جریان زلزله سال 1385 دچار تخریب جدی شد. روش انجام تحقیق توصیفی-همبستگی است و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده است. نتایج بدست آمده از این بررسی ها نشان دهنده آن است که به رغم اهمیت بسیار زیاد توجه به نیازها و علائق مردم به خصوص در نواحی روستایی و همچنین تجارب کشورهای دیگر از موفق نبودن این پروژه ها، به دلیل عدم مشارکت مردم، بازهم مردم سانحه دیده و خواسته های آنان و در مجموع ابعاد کالبدی و مالی در جریان بازسازی در نظر گرفته نشده است.