مهسا نیکزاد

این پژوهش به بررسی تطبیقی شبکه های هم تالیفی در مقالات ایرانی رشته های کتابداری و اطلاع رسانی، روان شناسی، مدیریت، و اقتصاد در پایگاه ISI بین سال های 2000 تا 2009 پرداخته است. پژوهش از نوع کتابسنجی است و در اجرای آن از روش تحلیل شبکه به منظور مصورسازی شبکه های هم تالیفی و از نرم افزارهای اکسل و پاژِک برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. داده ها شامل کل مدارک نمایه شده توسط نویسندگان ایرانی در نمایه استنادی علوم اجتماعی برای رشته های کتابداری و اطلاع رسانی (106)، اقتصاد (53)، مدیریت (56)، و روان شناسی (165) بوده است. شاخص های مختلف از جمله شاخص همکاری و درجه همکاری و ضریب همکاری برای هر رشته محاسبه شده است. نتایج نشان داد که بیشترین مشارکت، در تولید مدارک 2 و 3 نویسنده ای بوده است و نویسندگان رشته روان شناسی به چندنویسندگی گرایش بیشتری داشته اند و بالاترین میزان ضریب همکاری کلی نویسندگان متعلق به این رشته بوده است. رشته کتابداری، در کل، نسبت به 3 رشته دیگر از لحاظ ضریب همکاری در جایگاه پایین تری قرار داشته است. همچنین رشته مدیریت، بالاترین میزان پیوستگی و رشته روان شناسی، بالاترین میزان گسستگی را در شبکه هم تالیفی دارا بوده اند. در بررسی شبکه هم تالیفی بین المللی نیز مشخص شد که نویسندگان ایرانی رشته روان شناسی بیشترین هم تالیفی را با نویسندگان کشور آمریکا، نویسندگان رشته های کتابداری و مدیریت با نویسندگان کشور انگلیس، و نویسندگان رشته اقتصاد با نویسندگان کشور کانادا داشته اند.

هدف این مقاله بررسی جریان نویسندگی در مقالات ایرانی آی اس آی در حوزه شیمی مطابق الگوی پرایس است. طبق الگوی پرایس نویسندگان در هر دوره به چهار گروه تازه کار، ثابت، گذری، و پایانی تقسیم می شوند و می شود از آمار اکچوئری در حوزه نویسندگی استفاده کرد و نرخ مرگ و تولد علمی را محاسبه کرد. تعداد ۲۵۵۷۳ مقاله که توسط ۵۹۶۶۱ نویسنده ایرانی در فاصله ۱۹۷۳ تا ۲۰۱۲ در مجلات آی اس آی حوزه شیمی منتشر شده بودند از پایگاه وب آو ساینس استخراج شدند و با تشکیل یک پایگاه داده رابطه ای مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد متوسط نرخ تولد علمی ۶۶.۷٪، متوسط نرخ مرگ علمی ۱۹.۴٪، متوسط نرخ مرگ نوزادان علمی ۵۱.۲ ٪، متوسط نرخ افزایش طبیعی ۴۷.۳٪، نرخ امید به زندگی علمی ۱.۹۸ سال و طولانی ترین سن علمی ۲۲ سال بوده است. این وضعیت نشان می دهد که اگر چه هر سال تعداد زیادی شروع به فعالیت علمی می کنند (نرخ تولد علمی)، امّا نرخ مرگ نوزادان نیز (کسانی که در همان سال شروع به کارشان خاتمه می دهند) نیز بالاست و تداوم فعالیت علمی در حوزه شیمی، که زاینده ترین حوزه علمی کشور است، بسیار کوتاه است و برای افزایش آن نیاز به سیاستگذاری و برنامه ریزی است.