حسین پاشائی زاد

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت نشر مجلات علمی ایران از لحاظ حوزه موضوعی، وابستگی سازمانی، درجه علمی، زبان انتشار و نیز نشر الکترونیکی و نحوه دسترسی به مقالات آن ها از لحاظ آزاد و غیرآزاد بودن است. روش: در این مطالعه از روش پژوهش ارزیابانه استفاده شده است و برای گردآوری داده های مربوط به حوزه موضوعی، وابستگی سازمانی و درجه علمی مجلات از ابزار سیاهه وارسی استفاده گردیده است. جامعه مورد پژوهش مجلات دارای درجه علمی-پژوهشی و علمی- ترویجی از کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور (وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری) و نیز کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) میباشد. در این مطالعه از آمارهای توصیفی و استنباطی نیز برای تحلیل داده ها استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در ایران بیش از 530 مجله علمی منتشر میشود که بیش تر آن ها به دانشگاه ها و موسسات پژوهش دولتی وابسته هستند. از لحاظ وضعیت دسترسی نیز نتایج پژوهش نشان داد که تنها حدود 40 درصد از مجلات امکان دسترسی آزاد به متن کامل مقالات شان را از طریق وبگاه هایشان فراهم میسازند و در این زمینه مجلات حوزه علوم پزشکی نسبت به سایر حوزه ها وضعیت نسبتاً بهتری دارند. اصالت/ارزش: در هر کشور و جامعه ای نشر مجلات علمی یکی از مهم ترین شاخص های توسعه علم و دانش شناخته می شوند و با عنایت به این موضوع، کیفیت و کمیت مجلات منتشر شده در یک کشور میتواند به عنوان شاخصی برای سنجش میزان فعالیت های علمی در یک کشور یا جامعه ای خاص مورد استفاده قرار گیرد. لذا، پژوهش حاضر اولین پژوهشی است که درباره وضعیت نشر مجلات علمی ایران و همچنین وضعیت نشر الکترونیکی و دسترسی آزاد بودن مقالات آن ها انجام گرفته است.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر استنادی مقاله های مجلات علمی- پژوهشی فارسی زبان ایران در سه حوزه موضوعی علوم پزشکی، علوم کشاورزی و علوم انسانی است که در پایگاه استنادیSID نمایه شده اند. روش: در این پژوهش از روش تحلیل استنادی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه مقاله های دارای 2 استناد و بیش از 2 استناد مجلات علمی- پژوهشی فارسی سه حوزه علوم پزشکی، علوم کشاورزی و علوم انسانی که بین سال های 80 تا 85 منتشر شده و در پایگاه SID نمایه شده اند تشکیل میدهد. برای انتخاب مقالات از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. ابتدا اطلاعات کتابشناختی هر مقاله و نیز اطلاعات کتابشناختی مربوط به استنادهای آن ها از پایگاه SID استخراج گردید. برای تحلیل آماری داده ها نیز از نرم افزار اس پی اس اس استفاده شد. یافته ها : با توجه به نتایج پژوهش میانگین استنادی سه حوزه مورد بررسی 08/3 استناد به دست آمد. همچنین براساس نتایج حاصل از تحلیل های استنباطی تفاوت معنی داری بین سه حوزه موضوعی از لحاظ تأثیر استنادی وجود ندارد. در کل، یافته های این پژوهش نشان داد نرخ استنادی مقاله های مجلات علمی- پژوهشی فارسی زبان ایران بسیار پایین است و بسیاری از آن ها هیچ استنادی دریافت نکرده اند؛ بنابراین باید در استفاده از استنادهای این مقاله ها در امر ارزیابی تأثیر علمی پژوهشگران با احتیاط عمل شود. اصالت/ارزش: تعداد استنادهای مقاله های مجلات علمی به عنوان یک شاخص مهم برای ارزیابی تأثیر انتشارات یک کشور بر جامعه علمی مورد استفاده قرار می گیرد؛ ازاین رو این پژوهش وضعیت تأثیر استنادی مقاله های مجلات علمی- پژوهشی فارسی زبان ایران در سه حوزه موضوعی علوم پزشکی، علوم کشاورزی و علوم انسانی را روشن می کند.

شرکت ها و سازمان ها در تلاش برای ارتقا و حفظ دانش و خرد کارکنان، در روش های مختلف طبقه بندی غرق شده اند. توجه به جنبه هایی از یک برنامه موفقیت آمیز مدیریت دانش می تواند منجر به خلق مزیت های رقابتی بسیاری گردد. از این رو، راه حل های متعددی برای مدیریت دانش، خلق و به کارگرفته شده است. ناخرسندانه، بسیاری از این راه حل های کاربردی به دلیل آنکه بیشتر بر فنّاوری تأکید داشته اند تا ایجاد یک فضای مساعد برای دریافت و به اشتراک گذاری دانش، با شکست مواجه شده اند. طرح های نوآورانه مدیریت دانش وسیله ای برای گردآوری و سازماندهی و دسترسی به اساسی ترین سرمایه یک شرکت یا سازمان، یعنی دانش، فراهم می کنند. نرم افزارهای اجتماعی و ابزارهای ارتباطی برای همکاری و تعامل با به کارگیری فنون اجتماعی به جای اجزای نرم افزاری، باعث به دست آوردن دانش از طریق روش های متعدد شده اند. ظهور و گسترش فنّاوری های اطلاعاتی، به ویژه اینترنت، امکانات بسیار زیادی را برای توسعه دانش در بین همه اعضای جوامع انسانی فراهم نموده است. یکی از پیامدهای بسیار مفید این فنّاوری، تولّد نوع خاصی از ابزارهای تولید دانش توسط عموم مردم و به صورت مشارکتی به نام ویکی1 است که امکان مشارکت و سهیم شدن تمامی افراد جامعه را در تولید و خلق و نیز مدیریت دانش فراهم نموده است. ویکی، نوعی نرم افزار سرور یا خدمتگر است و از یک یا مجموعه ای از صفحات وبی تشکیل شده و با این هدف طراحی شده است تا هر فردی که به آن دسترسی داشته باشد بتواند محتوای آن را با استفاده از یک زبان نشانه گذاری2 ساده شده، نوشته یا اصلاح نماید. در این مقاله، یکی از راه حل های نرم افزار اجتماعی، یعنی روش ویکی، در تولید و مدیریت دانش مورد بررسی قرار می گیرد.

در طول تاریخ تمدن بشرى، کتابخانه ها، آرشیوها و موزه ها، همواره نهادهائى بودها ند که دسترسى به اطلاعات را تسهیل کرده و موجب ترویج و پیشرفت علمى - فرهنگى جوامع شدها ند. رشد و توسعه فناورى هاى اطلاعات و ارتباطات، امکانات بى سابقها ى براى نهادهاى میراث فرهنگى فراهم کرده و نیز، تقاضاهاى تازها ى را جهت دسترسپ ذیر ساختن مجموعه هایشان در سطح وسیع و خارج از مرزهاى سازمانى باعث شده است. همچنین، به دلیل افزایش استفاده از فناورى هاى اطلاعات و ارتباطات، شکاف بین این سه نهاد فرهنگى کاهش یافته است. از این رو، همگرائى میان آن ها بیشت ر شده است؛ تا جائى که برخى از کشورها، نهادهائى جهت اداره مشترک کتابخانه ها، آرشیوها و موزه ها ایجاد کردها ند. در این مقاله، موضوع همگرائى میان کتابخانه ها، آرشیوها و موزه ها، در نتیجه گسترش فناورى هاى اطلاعاتى، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.