مصطفی بروجردی

در ایام اخیر گلچین روزگار از بوستان پر بار و برگ دانش و فضیلت گلی دیگر را چید و دوستداران علم و اندیشه را به سوگ نشاند. استاد وارسته مرحوم دکتر علیرضا فیض که علاوه بر بهره گیری از محضر بزرگترین استادان فقه و اصول و حکمت و ادب بیش از شش دهه از عمر خود را به تدریس و تربیت دانشجویان صرف کرده بود، در پی بیماری طولانی درگذشت. هرچند آثار ارجمند به جا مانده از آن دانشی مرد برای نسل های آینده قابل بهره برداری است، اما بی تردید جای او در میان استادان ورزیده و ارزند ه دانشگاه خالی است. این مقاله، در روش شناسی 4 تفسیر از تفاسیر آیات الاحکام یعنی: کنز العرفان، زبده لبیان، احکام القرآن جصاص و احکام القرآن ابن العربی به پاس بزرگداشت این عزیز سفرکرده نگارش شده و در یک معرفی مقایسه ای به مزایای و کاستیهای هر کدام از این تفاسیر اشاره شده است. قابل ذکر است که دانش تفسیر آیات الاحکام به عنوان یکی از دانش های بین رشته ای میان تفسیر و فقه از دیرباز مورد توجه عالمان اسلامی بوده و آثار مهمی در این زمینه نگاشته شده است.

کسب درآمد ازطریق انجام واجبات، از موضوعاتی است که بطور پراکنده در سخنان فقها وجود داشته و در این زمینه دیدگاه های متفاوتی ابراز شده است. هرچند تمرکز اصلی بر عقد اجاره بوده، اما اختصاصی به آن نداشته و این پدیده را می توان در سایر عقود معاوضی لحاظ کرد. چگونگی تبیین ارتباط میان امر واجب که تکلیفی الهی است با کسب درآمد که اقدامی اقتصادی است، چالشی جدی است. این مقاله ضمن طرح موضوع و اشاره فشرده به اقوال، به واکاوی ادلّه پرداخته و می کوشد تا مشروعیت آن را تبیین کند. در این راستا مستندات و آراء فقیهانی که به تنافی ذاتی میان وجوب و کسب درآمد قائلند، مورد نقد قرار گرفته و نیز ادله کسانی که میان اقسام واجب تفصیل می دهند بررسی می شود. در ادامه به موضوع اخذ اجرت برای انجام عمل عبادی شخص اجیر اشاره و در پایان ابعاد ثبوتی و اثباتی مشروعیت عمل عبادی نیابتی مورد بحث قرار می گیرد.

عربستان سعودی بعد از تحولات منطقه ای موسوم به بهار عربی و خیزش های مردمی در جهان عرب، با احساس تهدید از تحولات نوین، ایجاد تغییراتی در راهبرد منطقه ای خود را آغاز کرد؛ بخش بزرگی از تغییرات ایجاد شده در رویکرد منطقه ای عربستان با پادشاهی ملک سلمان و به خصوص قدرت گرفتن محمد بن سلمان در ارتباط بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل چگونگی شکل گیری نظم منطقه ای مطلوب عربستان سعودی این سوال را مطرح کرده است که: «نظم منطقه ای مطلوب عربستان دارای چه ویژگی ها و مولفه هایی می باشد و سازوکارها و ابزارهای تحقق آن کدام اند؟» با استفاده از روش مطالعه توصیفی و کتابخانه-ای و به عنوان پاسخی احتمالی، پژوهش این فرضیه را مطرح می کند که نظم منطقه ای مطلوب عربستان در محیط پیرامونی خود مبتنی بر «برتری جویی سخت و نرم»، «تعریف شدن به عنوان بازیگر برتر منطقه ای در جهان عرب و «موازنه سازی در منطقه خاورمیانه» است و پژوهش چنین نتیجه می گیرد که عربستان با وجود موانعی که وجود دارد، استقرار این نظم را از طریق ایجاد اتحاد و ائتلاف با کشورهای منطقه، جذب حمایت های آمریکا و رژیم صهیونیستی و تقویت تسلیحات و توان نظامی خود دنبال می کند.