فخرالسادات محمدی

اصطلاحنامه های پیوسته برای کاربردپذیری و آسانی استفاده باید دارای مجموعه ویژگی های خاص و عام باشند. ویژگی های عام آنها مانند ویژگی های عام طراحی صفحات وب و وب سایت ها هستند و ویژگی های خاص آنها، قابلیت های ویژه این اصطلاحنامه ها برای کاربرد در وب را در بر می گیرند. در این پژوهش، اصطلاحنامه های پیوسته پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات، با توجه به استاندارد های تدوین اصطلاحنامه های یک یا چندزبانه و استاندارد طراحی صفحات وب، به وسیله یک سیاهه وارسی و به روش تحلیل محتوای صفحات وب، مورد ارزیابی قرار گرفته اند. تلاش شده است تا معیار های مد نظر درج شده در سیاهه وارسی با مشاهده مستقیم صفحه وب اصطلاحنامه ها و جستجو در آن بررسی شود. نتایج نشان می دهد که این اصطلاحنامه ها ساختار مطلوبی دارند، اما برای کاربردپذیری مبتنی بر وب مناسب نیستند و قابلیت های آنها برای جستجو و دسترسی به منابع اطلاعاتی در مقایسه با اصطلاحنامه های معادل خارجی بسیار اندک است و رابط کاربری آنها برای برقراری ارتباط با کاربر اصطلاحنامه، ضعیف عمل می کند.

توسعه پرسش جستجو با هدف بهبود نتایج مرتبط یا به‌دست آوردن منابع مناسب برای پژوهش‌های کنونی یا آتی است و بیش‌تر هنگامی رخ می‌دهد که کاربران از نتایج جستجوی خود راضی نیستند یا نتایج کافی به‌دست نیاورده‌اند. ابزارهای کنترل زبان و در رأس آن‌ها اصطلاحنامه‌های پیوسته از منابع توسعه پرسش جستجو به‌شمار می‌روند. بر این اساس این مقاله تلاشی برای نشان‌دادن تأثیر استفاده از اصطلاحات اصطلاحنامه اریک در توسعه بهینه پرسش‌های جستجو به روش تجربی است. برای اجرا از پرسشنامه «سنجش اولیه مهارت‌های جستجو در اینترنت»، نرم‌افزار Track4Win، و اصطلاحنامه اریک (وابسته به پایگاه اطلاعاتی اریک) به‌عنوان ابزار گردآوری داده‌ها استفاده شد. مقایسه مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون جستجوی دو گروه آزمایش و گواه نشان داد که استفاده از اصطلاحنامه پیوسته اریک در بهبود پرسش‌ها و زمان جستجو نقش بسزایی دارد و استفاده از اصطلاحات اعم، اخص، و وابسته اصطلاحنامه، دقت بازیابی را تغییر می‌دهد. همچنین استفاده از اصطلاحات اعم و وابسته اصطلاحنامه، زمان‌ جستجو را افزایش می‌دهد.

این مقاله برداشتی کلی درباره پیشرفت‌های اخیر در کاربرد اصطلاحنامه‌ها در سازماندهی اطلاعات و بازیابی آنها از شبکه جهانی وب را ارائه می‌کند. نویسنده در این مقاله تعدادی از طرح‌های اخیر اصطلاحنامه در دست اجرا برای آسان ساختن ِتوصیف، یافتن منابع و دسترسی به دامنه وسیعی از منابع اطلاعاتی موجود در اینترنت را شرح می‌دهد. انواع اصطلاحنامه‌های موجود در وب، اصطلاحنامه‌های ترکیب‌شده همراه با پایگاه‌های اطلاعاتیِ نظام‌های بازیابی اطلاعات، و نظام‌های چند‌اصطلاحنامه‌ای برای جستجوی بین‌پایگاهی مورد بحث قرار می‌گیرند. در انتها به تلاش‌های جمعی و فعالیت‌های انجام شده برای استاندارد‌سازی اصطلاحنامه و کاربردهای جدید آن به‌طور مختصر اشاره می‌شود.