عمل زدگی و تعریف خردگریز از «شهر» در ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

از زمان ورود جامعه ایرانی به دوران به اصطلاح مدرن، شهرها در ایران مرکز توجه گروه کثیری از مردم و کارشناسان و حرفه مندان در داخل و خارج از کشور بوده است. شهرها در واقع به مثابه صفحه شطرنجی بوده اند که از یک سو بازی بین مردم و حکومت و از سوی دیگر، کل جامعه ایرانی با جوامع غیر ایرانی، به ویژه جوامع توسعه یافته غربی را رقم می زده اند. این بازی چهارسویه، در نهایت نتوانسته است منافع ملی ایرانیان را برآورده کند. ایران با سوابق بسیار طولانی در شکل دادن به فرهنگ و تمدن بشری، در دوران معاصر نه تنها در مقابل تمدن مدرن و توسعه برون زای تحمیلی از سوی جامعه سرمایه دار جهانی حرفی برای گفتن نداشته، بلکه نسبت به گذشته پرافتخار خود مسیری انحطاطی و رو به زوال و ابتذال را به طور مستمر در یک قرن اخیر طی کرده است. در این نوشتار انتقادی سعی شده است با مروری بسیار سریع و فشرده ضمن باز کردن برخی ابعاد پدیده وابستگی معانی و روشی «شهرسازی» در ایران، عوامل شکل گیری شرایط فعلی و راه حل احتمالی برون رفت از آن مورد بحث قرار گیرد.