چکیده

تاریخ جهان در اساطیر ایرانی سه مرحله اصلی دارد که عبارتند از بندهشن، گمیزشن، وزارشن. بندهشن مرحله آغاز آفرینش است که هنوز دو اصل خیر و شر جدا از هم هستند، گمیزشن مرحله اختلاط و ستیز این دو اصل است، و وزارشن مرحله جدایی این دو اصل از هم با شکست کامل نیروهای شر. از آنجا که این سه بخش سه مرحله اصلی از یک روند هستند و کاملاً به هم مربوط و پیوسته اند، رویدادهای اصلی هیچ یک از این سه را نمی توان و نباید بدون توجه به دو مرحله دیگر مطالعه و بررسی کرد؛ این امر در خصوص مرحله اول و سوم بیشتر صدق می کند. فرشگرد دربردارنده وقایعی است که در مرحله وزارشن روی خواهند داد. در این مقاله فرشگرد را با توجه به رویدادهای مربوط به بندهشن مذکور در برخی متون پهلوی بررسی کرده ایم، شواهدی از مهرپرستی رومی را از نظر گذرانده ایم، و در پایان به این نتیجه رسیده ایم که آخرالزمان زردشتی بر اساس باورهای مهرپرستی ایرانی تعریف شده است. مهرپرستی دین ایرانیان پیش از دین آوری زردشت بوده، و بسیاری از آموزه ها و باورهای این کیش در اوستا و متون پهلوی و همچنین در مهرپرستی رومی باقی ماند. برای گردآوری اطلاعات در این پژوهش از روش کتابخانه ای بهره برده شده است، و از شیوه تطبیقی تحلیلی برای تحلیل اطلاعات.

Mithraic Beliefs in Zoroastrian Eschatology

World history in Iranian mythology has the three main stages which are Bundahišn, Gumēzišn, Wizārišn. The first is beginning of the creation in which the two principal, Good and Evil, are set apart from each other yet. The second is the stage of mixture and fight of the two, and the last is the stage of separation of them through thorough failure of Evil forces. Anyone of the main events of these three could not and should not be studied without pay attention to the other two, because they are the three main parts of the same thing. This matter is more obvious in connection with the first and third. Renovation is consisted of the happenings that they will be done in Wizārišn stage. Now, we have investigated renovation with consideration to and connection with the events about Bundahišn mentioned in some Middle Persian texts, seeing west Mithraism documents, and we have reached to this result that Zoroastrian eschatology has been identified with and on the basis of Mithraic beliefs. Ancient Iranians believed to Mithraism before Zoroaster coming; many of teachings and beliefs of that religion have been preserved in Avesta and Middle Persian texts and in west Mithraism too. We have gathered data from related books and articles, and we have used to comparative-analytical method for data analysis.

تبلیغات