بازشناسی جایگاه عقل در ساحت عرفان با تاکید بر اندیشه ابن عربی (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی جایگاه عقل در ساحت عرفان را با توجه به دیدگاه محیی الدین عربی بررسی می کند. نویسنده پس از واکاوی معنای لغوی و اصطلاحی عقل، عقل و مراتب عقل، ونسبت مراتب عقل با دیدگاه عارفان را بررسی کرده، به ارزش و حجیت آن توجه می کند و در پایان نشان می دهد که گسترهٔ کاربرد عقل از نظر عارفان چگونه است. بنابر این نوشتار، عقل را در آثار عرفانی سه جا نکوهش کرده اند و پیروی از آن را مذموم شمرده اند: 1. آنجا که ادعای انحصار معرفت و شناخت می کند و خود را تنها راه شناخت و ابزار آگاهی می داند؛ 2. آنجا که عقل در گرداب خیال فرو می رود؛ 3. آنجا که از عین الیقین و شهود به علم الیقین بازمی گردد و گزارش عقل جایگزین شهود قلب می شود. به نظر می رسد عقل کلی و عقل جزئی می توانند از ارزش و اعتبار برخوردار باشند، به شرط آنکه این دومی از حدود و قلمرو خود فراتر نرود؛ چراکه اگر عقل از حدود و قلمرو خود خارج شود، نزاع اهل عرفان با دیگران آغاز می شود.Recognizing the Position of Reason in the Sphere of Mysticism with an Emphasis on Ibn ‘Arabī’s Thought
This study examines the position of reason in the sphere of mysticism, using the descriptive-analytical method, considering Muḥyīddīn Ibn ‘Arabī’s viewpoint. After analyzing the literal and idiomatic meaning of reason, the author investigates the reason and its orders as well as the relation between the orders of reason with the mystics’ views, and pays attention to its value and authority, and in the end shows how the scope of application of reason is from the mystics’ point of view. According to this study, reason has been condemned in mystical works in three places and following it is considered reprehensible: 1) Where it claims the monopoly of knowledge and considers itself to be the only way of knowledge and a tool of awareness; 2) Where reason sinks into the vortex of fantasy; 3) Where it returns from certainty by sight (‘Ain-al-Yaqīn) and intuition to the certainty by knowledge (‘Ilmul al-Yaqīn), and the report of reason replaces the intuition of the heart. It seems that universal reason and particular reason can have value and validity, provided that the latter does not exceed its limits and territory: this is because if reason goes out of its limits and territory, the dispute between the mystics and the others will begin.
تبلیغات
