تحلیل تطبیقی حقیقت نفس الامر از منظر فیلسوفان و عارفان (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
یکی از موضوعات مهم در فلسفه و عرفان که ثمرات هستی شناختی و معرفت شناختی عمده ای بر آن مترتّب است، تبیین حقیقت نفس الامر است؛ چراکه حقیقت نفس الامر با صدق و کذب قضایا و گزاره های معرفتی، ارتباط مستقیم دارد. موضوع پژوهش پیشِ رو، بررسی تطبیقی دیدگاه فلاسفه و عرفای اسلامی درمورد حقیقت نفس الامر با روش توصیفی تحلیلی است و اطلاعات آن از طریق مطالعه کتابخانه ای گردآوری شده است. هدف پژوهش، جمع بندی کلی و بیان نقاط اشتراک و افتراق نظرات غالب فیلسوفان و عرفا درباره حقیقت نفس الامر و ارائه تحلیلی مختصر درباره آن هاست. اهمّ یافته های تحقیق عبارت اند از اینکه تفاسیر عرفا از حقیقت نفس الامر، ناظر به حوزه هستی شناسی بوده و برای تبیین وحدت وجودی عالم مطرح شده است، اما تفاسیر فلاسفه، ناظر به حوزه معرفت شناسی بوده و به قصد تبیین صدق و کذب گزاره های معرفتی طرح شده است. طبق این رویکرد، برخی از تفاسیر فلاسفه، نظیر واقع و خارج به معنی اخص، عقل فعال، نفس الوجود، تفسیر صحیح و دقیق از نفس الامر نیست، اما برخی دیگر مثل ثبوت عام یا ظرف مطلق ثبوت واقعیات خارجی و ظرف ثبوت عقلی محکیات، توجیه پذیرند. به نظر می رسد «نفس الشی» دقیق ترین و جامع ترین تفسیری است که قابلیت تبیین صدق و کذب هر نوع گزاره معرفتی را دارد.A Comparative Analysis of the Truth of Fact-itself from the Viewpoint of Philosophers and Mystics
One of the important issues in philosophy and mysticism, with considerable ontological and epistemological effects, is explaining the truth of fact-itself ( nafs al-amr ). This is because the truth of fact-itself is directly related to affirmation and falsification of epistemic propositions and statements. The subject of the present inquiry is a comparative investigation of the views of Islamic philosophers and mystics regarding the truth of fact-itself in a descriptive-analytical method. The related data were gathered through library studies. The inquiry aims at a general expression and stating the common and different points among the views of most philosophers and mystics regarding the fact-itself and presenting a brief analysis on them. The most important findings of the inquiry are as follows: the mystics’ interpretations of the fact-itself are focused on the ontological sphere and are proposed for explaining the existential unity of the universe. But the philosophers’ interpretations are focused on the epistemological sphere and aim at explaining the verity and falsity of the epistemic propositions. According to this approach, some of the philosophers’ interpretations such as ‘fact and outside in particular sense’, ‘active intellect’, and ‘existence-self’, are not the precise and right interpretations of fact-itself. But, some others such as ‘general affirmation’ or ‘absolute container of affirmation of external realities’ and ‘container of rational affirmation of the facts’ are justifiable. It seems that ‘thing-itself’ ( nafs al-shayʾ ) is the most precise and most comprehensive interpretation that enjoys the capability to explain the verity and falsity of any epistemic proposition.
تبلیغات
