تحلیل رباعیات خیام بر مبنای نظریه هیجانی پلاچیک (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در ده ه های اخی ر، ورود مطالع ات می ان رشت ه ای به تحقیق ات ادبی، سبب تازگی و جذابیت پژوهش های ادبی شده است. با توجه به ظرفیت رباعی به عنوان یکی از قالب های شعر فارسی و عاطفه که یکی از اجزای اصلی شعر است، در این پژوهش، رباعیات خیام از منظر روان شناسی بررسی و تحلیل شده است. چهارچوب نظری این مقاله را نظریه پلاچیک تشکیل می دهد. بر اساس این نظریه، هشت هیجان یا عاطفه میان تمام موجودات زنده مشترک است. این عواطف هشتگانه عبارت اند از: تخریب، شادی، جذب، جهت یابی، دفاع، محرومیت، دفع و اکتشاف. تمام هیجان های مورد نظر پلاچیک، در رباعیات خیام قابل استنباط است. هیجان های تخریب 37 مورد، شادی 90 مورد، جذب 107 مورد، جهت یابی 61 مورد، دفاع 32 مورد، محرومیت 130 مورد، دفع 43 مورد و اکتشاف 103 مورد هستند. اگرچه تصور غالب بر این است که هسته مرکزی منظومه فکری خیام بر خوش باشی و عشرت تمرکز دارد؛ اما این بررسی روان شناختی روشن کرد که در این رباعیات، غم و اندوه بر شادی و لذت سیطره دارد. نتایج حاصل از این پژوهش گوشه ای از ابعاد شخصیت عاطفی خیام را آشکار می کند.Analysis of Khayyam's quatrains based on Plachik's emotional theory
In recent decades, interdisciplinary studies in literary research have made literary research new and attractive. Considering the capacity of the quatrain as one of the forms of Persian poetry and emotion which are one of the main components of the poem, in this research, Khayyam’s quatrains have been studied and analyzed from a psychological perspective. The theoretical framework of this article is Plutchik’s theory. According to this theory, eight emotions are common to all living things. These eight emotions include Destruction, Joy, Incorporation, Orientation, Protection, Deprivation, Rejection, and Exploration. All the emotional dimensions of Plutchik can be deduced in Khayyam’s quatrains. The dimensions of Destruction were 37 items, Joy 90 items, Incorporation 107 items, Orientation 61 items, Protection 32 items, Deprivation 130 items, Rejection 43 items, and Exploration 103 items. Although the prevailing view is that the core of Khayyam’s intellectual system focuses on happiness and debauch, this psychological study reveals that in these quatrains, anguish dominates happiness and joy. The results of this study reveal a part of the dimensions of Khayyam’s emotional personality.