مؤلفه ها و چگونگی برقراری نظم و امنیت اجتماعی با توجه به موقعیت جغرافیایی-تاریخی سرزمین ایران، ساختار سیاسی-اجتماعی، تنوع قومی-مذهبی و مؤلفه های اثرگذار دیگر از مسائل تاریخی جامعه ایرانی بوده است. در عصر قاجار و به ویژه سال های پایانی سلطنت ناصرالدین شاه، باوجود اقدامات اصلاحی دولت و برخی نخبگان سیاسی و اجتماعی در راستای تحول در گفتمان و ساختارهای نظم و امنیت اجتماعی، نه تنها وضعیت نظم و امنیت اجتماعی به سمت بهبودی نرفت که چالش های دیگری نیز به آن افزوده شد. این پژوهش با اتکا به نظریه آنومی و با تحلیل محتوای کتاب «روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه»، اقدام به احصاء مهم ترین مسائل و چالش های نظم و امنیت اجتماعی جامعه ایران کرده است. بر این اساس سؤال پژوهش بر این مبنا تدوین شده که مهم ترین مسائل و چالش های نظم و امنیت اجتماعی جامعه ایرانی در این سال ها چه بوده است؟ دستاوردهای پژوهش مبین آن است که به رغم نوسازی ساختاری، وضعیت آشفتگی و بی هنجاری در نظم و امنیت اجتماعی تشدید شده و کجروی و ناامنی اجتماعی در سال های 1298-1313 ق. روندی افزایشی داشته است.
