زیرساخت های آزادی اندیشه در اسلام از منظر علامه طباطبایی

چکیده

علامه طباطبایی به عنوان یکی از اندیشمندان معاصر جهان اسلام در ترسیم هندسه معرفتی اسلام جایگاه ویژه ای برای «آزادی اندیشه» قائل است. این پژوهش بر آن است تا هندسه معرفتی پیش گفته را مورد بازنگری قرار داده و زیرساخت های آزادی اندیشه را از نظر وی بیابد. بر باور علامه، آزادی اندیشه در اسلام بر دو زیرساخت «نهاد جمعی اسلام» و «فطری بودن اسلام» بنا شده است. علامه اساس اسلام را تحفظ بر اصول برشمرده، آزادی اندیشه را با عنایت به نهاد جمعی دین مورد تایید اسلام دانسته است. از نظر علامه اجتهاد و تفکر جمعی زمینه ای برای رسیدن به آزادی اندیشه است و در موارد بروز شبهه، عرضه به کتاب و سنت به عنوان راه حل معرفی شده است. هماهنگی اسلام با فطرت انسان ها از دیگر زیرساخت های آزادی اندیشه از منظر علامه طباطبایی است. اسلام با دعوت به تبعیت از حقیقت، زمینه یگانگی و اتحاد را در میان انسان های گوناگون فراهم کرده و نسبت به عوامل اختلاف آفرین به نحو مناسبی راه کار ارائه نموده است.