محیط مسکونی حاصل برآیندهای تأثیرگذاری نظیر عوامل زیست محیطی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، ادراکی، کالبدی و فضایی است که برهم کنش آنها، رضایت انسان از مقوله مسکن و تجربه زیسته را در پی دارد. مفهومی که امروزه در بین عوامل مذکور نادیده گرفته شدهاست، بکارگیری هنرِ "زیباییشناختی" در موقعیتهای مسکونی است. غفلت از پرداخت به این مهم در کنار عدم توجه به عوامل دیگر، میتواند رضایتمندی و حس تعلق ساکنان در تدوام سکونت را کاهش دهد. هدف مقالهی حاضر تبیین اصول ماندگار زیباییشناختی کالبدی در طراحی سکونتگاهها میباشد؛ به منظور نیل به این هدف، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی به کار گرفته شدهاست که پس از مروری بر ادبیات پژوهش، کند و کاوی درباره چیستی مفهوم زیبایی در سه دوره مختلف زمانی صورت پذیرفته و عمده اصول مشترک مانند تناسب، توازن، وحدت، هندسه، ترکیب، مقیاس انسانی و تنوع در تطبیق با سه دوره زمانی معماری و شهرسازی ایران؛ مکتب سنت، مکتب اصفهان و مکتب تهران به شیوه تحلیلی مورد بررسی قرار گرفتهاست. در ادامه، اصول تبیینی مستخرج در مساکن مهر پردیسان شهر قم به عنوان نمونه مطالعاتی، مورد ارزیابی قرار گرفتهاست. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که بسیاری از اصول زیباییشناختی در مجموعههای مذکور نادیده گرفته شده و در جهت کیفیتافزایی سکونتگاههای شهری، لازم است اصول پیشگفته به منظور افزایش غنای محیط مسکونی به کار گرفته شود.
