زمینه و هدف: در هر نظام حقوقی، مسئولیت کیفری، ریشه در آموزه های انسان شناسانه ای دارد که آن نظام حقوقی در بستر آنها پایه ریزی شده است. براساس اندیشه های انسان شناسانه اسلام، جایگاه و مرتبه انسان ها متناسب با داشته ها و استعداد هایشان، با یکدیگر متفاوت است؛ به گونه ای که نمی توان هیچ دو انسانی را یافت که از شرایط یکسانی بهره مند باشند.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است. روش انجام پژوهش توصیفی - تحلیلی است و مطالب پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای مرتبط با موضوع جمع آوری شد.
یافته ها و نتایج: از دیدگاه اسلام هرکس مسئول شرایط پیرامونی خود بوده و ستمی بر او نرفته است. دین اسلام در عین مسئول شمردن انسان نسبت به همه این تفاوت ها، در موضوع مسئولیت کیفری، رویکرد دیگری برگزیده و همه این گوناگونی ها را به رسمیت می شناسد و هرکس را به نسبت داشته هایش، مسئول اعمال خویش می داند؛ بنابراین با توجه به تفاوت انسان ها با یکدیگر، میزان مسئولیت کیفری آنها نیز گوناگون خواهد بود، از این رو مسئولیت کیفری در اسلام، یک مفهوم نسبی بوده که نسبت به افراد گوناگون، دچار نوسان خواهد بود.