تحلیل تطبیقی مفهوم هویّت زنانه در بت دوره گرد مرجان بصیری و حباب شیشه سیلویا پلات (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

خیزش افکار اجتماعیِ جدید و تکوین و تکامل آن در جوامع مختلف، به بازتاب دردهایِ اجتماعی و بحران های روان – اجتماعی جوامع در دنیای روایت انجامیده است. یکی از مفاهیمی که همراه با توسعه یافتگی جوامع مطرح شده، مفهوم هویّت است. این جُستار با استفاده از روش تحلیل محتوا و سندکاوی و با استفاده از منابع کتاب خانه ای و با مطالعه موردی دو رمان حباب شیشه اثر سیلویا پلات و بت دوره گرد اثر مرجان بصیری را با تبیین و تحلیل رابطه ذهنیّت مردسالار و بحران هویّت، بازنمایی الگوی زنِ مدرن و افسردگی، جنون و خودکشیِ زنان مقایسه کرده و به نتایجی دست یافته است: تنازع ذهنیّت تاریخیِ جوامع و افکار مدرنِ اجتماعی، باعث تقابل دوگانه معنا در جهان اجتماعی، غلبه فردیّت در جامعه و نیز بسطِ بحرانِ هویّت شده است. دنیای زنانه از این موارد بیشتر آسیب دیده است. انزوای زنان و قرارگرفتن آنان در حباب پوشالی و جنسیّت زده تاریخی در جهانِ امروز، باعث بروز اثرات روان رفتاری و نیز ایجاد نحله های فکری خاصّی شده است که در جهانِ فرهنگ در حال تکرار، تداوم، حفظ و یا ترویج است. این امر در جهان روایت، به مثابه جهان واقع، نیز مشهود است به گونه ای که سیرِ روایی در دو رمان بت دوره گرد و حباب شیشه بیانگر تلاش نافرجامِ انسان مدرن برای رهایی از جبر اجتماعی و ذهنیّت قالبی است که زن را در روی کردی جبرگرایانه، دارای سرنوشتی محتوم می داند. تلاش دو شخصیّت اصلی در دو روایت، نوعی کانون گریزی اجتماعی را، به هدف فرار از بحران هویّت القا می کند.