تحلیل فرایند کتاب آرایی نسخه هفت اورنگ جامیِ محفوظ در مجموعه فریر (معروف به جامی فریر)

چکیده

بیان مسئله: نسخه مصور هفت اورنگ سلطان ابراهیم میرزا معروف به جامی فریر محفوظ در گالری فریر،[i] یکی از شاهکارهای مکتب نگارگری مشهد در عصر صفوی است. این اثر در زمان حکمرانیِ سلطان ابراهیم میرزا، برادرزاده شاه تهماسب صفوی تهیه شد و فرایند تهیه آن با برنامه ریزی دقیق در طول نُه سال در سه شهر مختلف صورت گرفت. مسئله مورد توجه در این مقاله، مطالعه مراحل کتاب آرایی و تحلیلِ تزیینات داخلی در این نسخه مصور است.هدف: هدف از این مطالعه بررسی فرایند کتاب آرایی این نسخه خطی است که می تواند منجر به آگاهی از ترتیب و مراحل اجرای کتاب آرایی در نسخه های خطی آن دوران گردد.سؤال: در این مقاله تلاش می شود تا به این سؤالات پاسخ داده شود: مراحل کتاب آرایی این اثرِ خطی به چه صورت بوده و از چه نوع تزییناتی جهت آراستن نسخه جامی فریر استفاده شده است؟روش تحقیق: روش انجام این تحقیق توصیفی-تحلیلی است و در تدوین مباحث نظریِ صورت گرفته از منابع کتابخانه ای و پایگاه های اطلاعاتی برای دسترسی به اطلاعاتِ موردنیاز، استفاده شده است.نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد که مراحل کتاب آرایی با نظارت رئیس کتابخانه صورت گرفته است و در مرحله نخست، آماده سازی برگه ها (رنگی و ساده) و سپس جدول کشی و ستون بندی آنها صورت گرفته است. تعداد ابیات در هر صفحه با توجه به مِسطربندی از پیش تعیین شده و هر یک از عناصر تزیینی علاوه بر کارکرد زیبایی شناسی، کارکردی نمادین و مفهومی نیز داشته اند.