رابطه تابوت واره نخل با درخت خرما

چکیده

«نخل»، تابوت چوبین آذین بندی شده ای است که در منطقه وسیعی از ایران، در برگزاری مراسم عزاداری امام حسین(ع) از آن استفاده می شود. تاکنون به ارتباط بین این «تابوت واره» و «درخت خرما» پرداخته نشده است. هدف این مقاله روشن کردن این ارتباط است. آریایی ها نخل را نمی شناختند و نسبت به آن باوری نداشتند. پس از آشنایی با درخت خرما و پی بردن به ارزش والای آن، برایش تقدس قایل شدند. از شواهد باستان شناسی چنین برمی آید که در آشور و غرب آسیا «نخل گردانی» مرسوم بوده است. مرگ سیاوش برای ایرانیان بهانه ای بوده تا هر ساله با برگزاری آیین سوگواری به تجلیل از وی بپردازند. در دیوارنگاره «پنجکنت» دیده می شود که جنازه سیاوش درون اتاقکی قرار گرفته است و اطراف آن را مردم سوگوار فرا گرفته اند. پس از اینکه نخل برای ایرانیان، تقدس یافت، در ساخت تابوت واره ای که برای «سوگ سیاوش» و یا مراسم مشابه می ساختند، از برگ درخت خرما در ساخت یا تزئین آن استفاده شد، این سازه جدید «نخل» نامیده شد. پس از مدتی، خواسته شد که سازه هایی با ماندگاری زیاد درست کنند که در آن از برگ های نخل نیز استفاده شده باشد. چون این دو قابل جمع نبودند، وظیفه حضور نمادین «برگ درخت خرما» در تابوت واره به هنرمندان محول شد.