روش شناسی فهم حدیث در فرایند سه گانه تحلیل متن، تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

از آنجا که علم فقه الحدیث به دنبال ارائه خوانش و فهمی صحیح و کامل از احادیث به عنوان بخش مهمی از منابع متون دینی است، تلاش برای تجزیه و تحلیل دقیق و روش مند آن ها نیازمند آشنایی با روش های تحقیق متعدد در حوزه متن پژوهی می باشد. حدیث پژوهان نیز با تأکید بر این مسئله که فهم احادیث، نیازمند منطق خاص خود بوده و از قواعد مشخصی تبعیت می کند، با پرداختن به موضوع «قواعد فهم حدیث» از این فرایند و روش های آن یاد کرده اند. با این حال به دلیل غلبه نگاه سنتی، کمتر به روش های تحقیق میان رشته ای توجه داشته و همچنان زمینه های استفاده از روش های متن پژوهی در حوزه نصوص دینی فراهم نشده است. به همین دلیل در این مقاله تلاش شده تا با استفاده از برخی روش های تحقیق میان رشته ای و پُرکاربرد در حوزه متن پژوهی، به ارائه الگویی برای فرایند فهم حدیث پرداخته و گامی در راستای بومی سازی کاربست این روش ها در علوم اسلامی برداریم. مثال های بیان شده، مستخرج از دیگر آثار پژوهشی مؤلف با استفاده از روش های معرفی شده است.

متن