آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۲

چکیده

«قسط» یکی از مفاهیم کلیدی در قرآن کریم و ناظر به انگاره عدالت است. این انگاره در حوزه های مختلف علوم انسانی نظیر علوم سیاسی، اقتصاد، حقوق و مطالعات اجتماعی مورد توجه است. گرچه عالمان مسلمان - و از جمله لغت شناسان- درباره مفهوم قسط مطالعه کرده و درنهایت مؤلفه های معنایی «عدالت» و «سهم و نصیب» را برای آن برشمرده اند، اما ازآنجاکه مفهوم عدالت، خود تیرگی معنایی دارد و مؤلفه هایش روشن نیستند، همچنان جای یک مطالعه معناشناختی درباره این مفهوم کلیدی قرآنی حس می شود. نگارنده در این مقاله قصد دارد با بهره گیری از نظریات مختلف در حوزه معناشناسی، نظیر روابط هم نشینی، حوزه های معنایی و مؤلفه های معنایی و نیز استفاده از روش های متنوع زبان شناسی تاریخی مانند ریشه شناسی، گونه شناسی و مطالعات زبان های سامی، تحلیلی معناشناختی از واژه قرآنی «قسط» ارائه دهد. در قدم اول مؤلفه های معنایی واژه قسط براساس ریشه شناسی این واژه کشف می شوند. در قدم بعد نیز با استخراج حوزه های معنایی کاربرد قسط در قرآن کریم، حضور این مؤلفه های معنایی در بافت کاربرد آیات سنجیده خواهد شد. نتیجه آنکه قسط دارای مؤلفه های معنایی «قانون»، «حق و نصیب» و «حق و راستی» است و در قرآن کریم، در حوزه های احکام حقوقی، احکام قضایی، احکام معاملات اقتصادی و عدالت در کنش های اجتماعی به کار رفته است.

تبلیغات