افزایش جمعیت و نیاز آن ها به محصولات پروتئینی و لبنی سبب شده است که سیاست افزایش کارایی مورد توجه سیاست گذاران بخش دامپروری قرار گیرد. هدف از این مطالعه، بررسی عوامل موثر بر درآمد حاصل از شیر، محاسبه کارایی فنی گاوداران و تعیین عوامل موثر بر کارایی آن ها در استان خراسان شمالی می باشد. داده های مورد نیاز این مطالعه، داده های ترکیبی متقارن است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای و تکمیل پرسشنامه از 160 گاوداری شیری این استان در بین سال های 91-1388به دست آمد. برای بررسی عوامل موثر بر درآمد حاصل از تولید شیر از تابع کاب-داگلاس استفاده شد. همچنین به منظور محاسبه کارایی فنی و بررسی عوامل موثر بر آن از توابع مرزی تصادفی (SPF) و مرزی فاصله ای تصادفی (SDF) با و بدون در نظر گرفتن اثرات ناکارایی استفاده شد. نتایج برآورد توابع مرزی تصادفی (SPF) با و بدون در نظر گرفتن اثرات ناکارایی نشان داد که میانگین کارایی فنی محاسبه شده توسط این مدل 96/0 و 93/0 می باشد. همچنین تجربه، شغل اصلی گاودار و هدفمندسازی یارانه ها بر کارایی فنی تاثیر مثبت و معنی داری دارند. نتایج نشان داد که تعداد گاو، زمین، سرمایه گذاری در تجهیزات، نیروی کار و هزینه تغذیه تاثیر مثبت و معنی داری بر درآمد گاوداری های شیری دارند. نتایج برآورد توابع مرزی فاصله ای تصادفی (SDF) با و بدون در نظر گرفتن اثرات ناکارایی نشان داد که میانگین کارایی فنی محاسبه شده توسط این مدل به ترتیب 91/0 و 94/0 می باشد و تجربه، شغل اصلی گاودار و هدفمندسازی یارانه ها بر کارایی فنی تاثیر مثبت و معنی داری دارند. همچنین تعداد گاو، زمین، سرمایه گذاری در تجهیزات، نیروی کار، هزینه دامپزشکی و تغذیه تاثیر مثبت و معنی داری بر درآمد حاصل از تولید شیر دارند. لذا با توجه به نتایج به دست آمده، استفاده از کلاس های آموزشی-ترویجی، صنعتی نمودن گاوداری ها، افزایش تعداد گاوها، پرداختن اختصاصی به شغل گاوداری و بهبود شرایط واحدهای گاوداری اعم از تغذیه و وضعیت بهداشتی برای افزایش کارایی و تولید در واحدهای تولید شیر در استان خراسان شمالی پیشنهاد می گردد.
