حرم حضرت عبدالعظیم

در شکل گیری سازمان فضایی شهرهای سنتی ایران همواره ارتباطی منطقی بین نقش فضاهای شهری و منظر آنها در مقیاس خرد و کلان برقرار بوده است. تعاریف مدرنیته و شکل گیری مناسبات نوین اقتصادی و اجتماعی منجر به ظهور کالبدی شد که ارتباط بین گذشته و حال فضاهای شهری را از هم گسست. این ناهمگونی به ویژه در بطن بافت های تاریخی با مرکزیت مذهبی منجر به گسست های اجتماعی و فاصله گرفتن آنها از جریان توسعه شهری شد. از سوی دیگر، روش های مداخله در بافت بلافصل این مراکز، در هر دورة زمانی، بسته به میزان درک ارزش و جایگاه کارکردی آنها از جانب مسئولین و کارشناسان، وزن متفاوتی به خود گرفت و همواره بین دو رویکرد حفاظت و توسعه در نوسان بوده است. سیر تحولات تاریخ شهر «ری» نشان می دهد استخوان بندی اصلی شهر که به حرم حضرت عبدالعظیم (ع) منتهی می شود، دارای مهم ترین ارزش های تاریخی و فرهنگی- مذهبی است که در کنار یکدیگر منظر ویژه ای را برای این منطقه به وجود آورده است. خیابان حرم به عنوان آستانة ورود به حرم، یک فضای جمعی در بافت سنتی شهر عبدالعظیم است که از دوره قاجار تاکنون کیفیت دسترسی به این مرکزیت را تعریف کرده است. اما در اجرای طرح «بهسازی» اخیر خیابان شمالی حرم تنها به آرایه بندی های فضا همچون کف سازی و جداره سازی پرداخته شده است و ا تداوم هویتی مکان از بین رفته است. در حالی که مفاهیمی مانند رعایت اصل سلسله مراتب، هنجارهای زیارت، قابلیت های محیط، پیشینة تاریخی و فرهنگی ـ اجتماعی و به ویژه تحلیل مکان های خرد رفتاری درون فضا به عنوان مبانی اصلی مداخله در منظر زیارتی باید مدنظر قرار گیرد.

گردشگری مذهبی که ریشه در باورها و اعتقادات دینی- مذهبی دارد، نه تنها در سطح ملی بلکه در سطوح بین المللی و به ویژه در بین کشورهای مسلمان جهان هم کارکرد ویژه ای دارد. از جمله مواردی که می تواند بر اقتصاد اماکن مذهبی تأثیرگذار باشد، صنعت توریسم یا گردشگری اسلامی است. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که حرم حضرت عبدالعظیم در اقتصاد شهر ری چه نقشی دارد؟ روش این تحقیق پیمایشی بوده و از آزمون تی استفاده شده و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. جامعه آماری 400 نفری تحقیق شهروندان ساکن شهر ری است. نتایج این مقاله نشان می دهد که میزان تأثیر حرم حضرت عبدالعظیم بر اقتصاد مردم شهرری از نظر شهروندان 97/3 از 5 به دست آمده که در حد نزدیک به زیاد است. همچنین میزان تأثیر حرم حضرت عبدالعظیم بر رفاه مردم شهرری از نظر شهروندان 78/3 از 5 به دست آمده که در حد نزدیک به زیاد است. علاوه بر این میزان تأثیر حرم حضرت عبدالعظیم بر اشتغال مردم شهرری از نظر شهروندان 56/3 از 5 به دست آمده که در حد متوسط/ زیاد است. نهایتاً این که میزان تأثیر حرم حضرت عبدالعظیم بر توسعه صنایع مردم شهرری از نظر شهروندان 26/3 از 5 به دست آمده که در حد کمی بالاتر از متوسط است.