جامعه اخلاقی

این مقاله با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی در پی بررسی منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سند چشم انداز می باشد و این سند از حیث منابع فرهنگی تأثیرگذار بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. یافته های مقاله حاکی از آن است که سند چشم انداز از ظرفیت ها و پتانسیل های مطلوبی در راستای تقویت قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی برخوردار است و منابع فرهنگی تولید کننده قدرت نرم در سند چشم انداز شامل مؤلفه هایی نظیر؛ جامعه اخلاقی، هویت اسلامی و انقلابی، هنجارسازی، اسوه ها و الگوها، نهاد مستحکم خانواده، ارزش های اسلامی، علم و دانش، تقویت سامان دفاعی با رویکرد فرهنگی، الهام بخشی فرهنگی و غیره می شود. تقویت مؤلفه های فوق می تواند قدرت نرم جامعه ایرانی را ارتقا بخشد.

چگونگی ارتباط اخلاق و جامعه، همواره یکی از مهم ترین پرسش های پیش رویِ اندیشمندان اجتماعی و فلاسفه بوده است. در آغاز دوره موسوم به روشنگری، اخلاقِ غایت مدار که دستاورد فلاسفه یونان باستان از جمله ارسطو بود، به حاشیه رانده شد و عقل خودبنیاد، در کانون همه داوری های اجتماعی قرار گرفت. در واکنش به چنین وضعیتی، جماعت گرایان با نقد ارزش زدایی از فلسفه در عصر مدرن، مکانیزمی برای ایجاد ساختار اخلاقی پیشنهاد دادند که با توسل به سنت ارسطوئی قابل تحقق است. مک اینتایر، به عنوان یکی از مهمترین اندیشمندان در نحله جماعت گرایان، با تاکید بر سنت اخلاقی ارسطوئی معتقد است فرد جدا از سنت، تاریخ و ظرف جامعه نمی تواند خردمند تعریف شود و تنها می بایست بستر لازم را برای سعادت جامعه از طریق گسترش "فن اخلاقی زیستن" فراهم نمود. برهمین اساس پرسش مدنظر این پژوهش، بر چیستی رابطه جامعه و اخلاق در سنت فلسفی اندیشه غربی ازنظر جماعت گرایان و همچنین چگونگیِ ارائه پاسخ مک اینتایر ساخت یافته است. به نظر می رسد مک اینتایر با نقد تفکر مدرن به مسئله عقل و ارزش های اخلاقی در جامعه از منظر رویکردهای فلسفی غرب پرداخته و مکانیزم ایجاد ساختار اخلاقی را با ایده "گزینش بهترین معیارها " و "فن اخلاقی زیستن" موردتوجه قرار داده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-هنجاری با درنظرگرفتن انتقادهای مطرح شده از سوی جماعت گرایان در رابطه با گسست رابطه اخلاق و جامعه، می کوشد تا به پیشنهادهای مک اینتایر برای تحقق ساخت یک جامعه اخلاقی در درون فرهنگ غربی بپردازد.