جهت گیری های برنامه درسی

احساس حضور دانشجویان عاملی مهم در موفقیت آموزش مجازی می باشد. یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر احساس حضور دانشجویان باورهای آموزشی استادان مجازی می باشد. این پژوهش با هدف بررسی نقش جهت گیری های برنامه درسی استادان بر احساس حضور دانشجویان در دوره های مجازی، طراحی و اجرا گردید. این مطالعه یک پژوهش ترکیبی از نوع متوالی می باشد. جامعه آماری شامل استادان و دانشجویان دانشگاه های، امیرکبیر، علم و صنعت، خواجه نصیرالدین طوسی و علوم و حدیث می باشند. در مرحله ی کمی، نمونه مورد بررسی به شیوه ی طبقه ای تصادفیْ تعداد 714 دانشجو و 63 استاد انتخاب شدند و در مرحله کیفی با استفاده از نمونه گیری دسترس تعداد 16 آزمودنی به شیوه ی اشباع نظری تعیین گردیدند. در مرحله ی کمی، تحقیق، جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسش نامه ی جهت گیری های برنامه درسی و پرسش نامه احساس حضور، انجام شد و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی با برنامه spss انجام شد. در مرحله کیفی تحقیق، از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته، جهت گردآوری اطلاعات استفاده شد و برای تحلیل داده ها از شیوه ی تحلیل محتوای کیفی و روش تفسیری استفاده شد. آزمون های تحلیل واریانس چند متغیره، آزمون لوین و آزمون تعقیبی توکی به منظور تحلیل داده ها استفاده شدند. نتایج حاصل از تحلیل داده های کمی و کیفی نشان داد که بین جهت گیری های برنامه درسی استادان و احساس حضور دانشجویان رابطه وجود دارد. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد که استادانی که دارای جهت گیری برنامه درسی انسان گرایی و بازسازی گرایی اجتماعی و تلفیقی شوآب هستند، در مقایسه با استادانی که دارای سایر جهت گیری ها می باشند دانشجویانشان احساس حضور بالاتری دارند. بنابراین توجه به باورها و نگرش های آموزشی استادان جهت افزایش احساس حضور دانشجویان بسیار اهمیت دارد.

هدف از انجام این پژوهش، تبیین سیر تحول برنامه های درسی در نظام آموزش عالی ایران بود. روش پژوهش کیفی از نوع تاریخی است که تلاش نموده با بهره گیری ازمنابع و مستندات در دسترس و مصاحبه با خبرگان حوزه برنامه درسی و حوزه آموزش عالی سیر تحول برنامه های درسی را در پنج بعد به مثابه فرایند، به مثابه نظام، به مثابه رشته تحصیلی، به مثابه حرفه و به مثابه دانش در دوره های عمل گرایی، مذهبی- فرهنگی، تمرکزگرایی، تمرکززدایی، اسلامی سازی، تحول در علوم انسانی با دیدگاهی تحلیلی نشان دهد. حوزه پژوهش کلیه متون، پژوهشهای انجام شده و اسناد مربوط به برنامه های درسی ونتایج حاصل از مصاحبه با مطلعین کلیدی حوزه آموزش عالی و حوزه برنامه درسی بود، ابزار مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات واستخراج بند ها مرتبط با موضوع پژوهش، فیش های تحقیق بودند که همه توسط محقق ساخته شدند،سپس داده های گردآوری شده از طریق تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که برنامه درسی در نظام آمروزش عالی تاکنون جهت گیری های متفاوتی را پشت سر گذاشته است. تجربه ایی که از دوره ها برنامه ریزی درسی دانشگاهی قبل و بعد از انقلاب اسلامی حاصل می شود گذار از نظام برنامه ریزی درسی نسبتا مستقل دردوره قبل ازانقلاب به نظام متمرکز افراطی بعد از انقلاب و در دوران فرهنگی-مذهبی وتمرکزگرایی و سر انجام به سمت واگذاری اختیارات نسبی برنا مه درسی در دوره تمرکززدایی می باشد.

این پژوهش که با تکیه بر روش توصیفی و تحلیلی و با هدف تبیین عقلانیت نظری و عملی در جهت گیری های عقلانی برنامه درسی و نیز به منظور بررسی ارتباط بین آن دو با نگرش به عقل نظری و عملی در فلسفه اسلامی انجام شده است، بر این فرض مبتنی است که عقلانیت به عنوان یکی از جهت گیری های برنامه درسی از مبانی گوناگون به ویژه از مبانی فلسفی سرچشمه می گیرد. یافته ها نشان می دهد که جهت گیری های عقلانی برنامه درسی بر یکی از دو عقلانیت نظری یا عملی استوار هستند؛ درحالی که عقل گرایی آکادمیک مورد نظر آیزنر و ولنس، سنت گرایی عقلانی شوبرت و عقلانیت ابزاری تایلر، بیشتر ریشه در عقلانیت نظری دارند و عمل فکورانه شوآب با دوری جستن از عقلانیت نظری، عقلانیت عملی را در موقعیت های ویژه به کار می بندد. براساس دیدگاه بسیاری از فلاسفه اسلامی، با وجود تمایز عقل نظری و عملی، این دو با هم مرتبط هستند. عقل عملی با کمک و پشتوانه عقل نظری، به درک امور جزئی می پردازد و صنایع و اعمال را از آن استنباط می نماید. در نتیجه، برنامه ریزان درسی هم با باورهای عقلانی، آرای کلی، تصمیم گیری ها و اهداف از پیش تعیین شده مواجه اند و هم در راستای باورهای کلی، روش ها و وسایل مختلفی را در موقعیت های ویژه برمی گزینند و حتی تغییراتی را در اهداف واسطی و جزئی به وجود می آورند