مطالب مرتبط با کلیدواژه

لیث


۱.

الیتیمه تحت المجهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الیتیمه القصیده سوید لیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۸ تعداد دانلود : ۴۱۹
أمّا الیتیمهُ فهی عینیّهُ سُوَیْدِ بن أبی کاهلٍ الیشکریِّ، وأمّا المجهرُ فهو مجهرُ العین الناقده؛ فمُطَوَّلهُ سویدٍ بقیتْ فی الظلِّ، شأنُها شأنُ الکثیرِ من دُرَرِ أدبنا العربیِّ، وإذا کانَ القدماءُ قد أدرکوا أهمِّیَّتَها، ولقَّبوها بالیتیمه، فإنّهم لم یکملوا صنیعَهم؛ إذ لم ینزلوها المنزلهَ التی تستحقُّ بین أوابدِ شعرنا القدیم. أمّا المحدثون إذا استثنینا طه حسین فی قراءته التأثّریّه لبعض معانی القصیده فلم تلقَ منهم إلا الإهمال! ویتوخَّى هذا البحثُ إنتاجَ مقاربهٍ إجرائیّهٍ للیتیمه، تُقِرُّ بتعدُّدِ أبعادِ الجمیل، مفیدهً من الرؤى النقدیّهِ الخلاّقهِ فی درسنا النقدیِّ القدیمِ، وفی الأسلوبیّه النقدیّه الحدیثه؛ قائلهً: إنّ قیمهَ الکَلِمِ أفراداً قریبهٌ منَ الصفرِ، مهما تکاثرتْ فی السَّمْعِ، ومرأى العین، فکلُّ کَلِمٍ لا یُؤَلَّفُ لا یُعَوَّلُ علیه، وإنَّ النظمَ هو الحدُّ الأدنى اللازمُ لإنتاجِ الکلامِ؛ غیرُ الکافی لإنتاجِ الجمالِ؛ فثمَّهَ بعدُ أسرارُ ارتقاءِ المنظومِ إلى رُتْبَهِ الشعریِّ!!
۲.

یوزپلنگِ هشت پا، مروری بر شرح عنکبوت های جهنده در کتاب الحیوان جاحظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۴۰
بدون تردید جاحظ (163-255ق) از شاخص ترین چهره های جانورشناسی سده های نخست دوره اسلامی است، به طوری که کتاب الحیوان او برای قرن ها از مهم ترین مآخذ جانورشناسان و دیگر حکمایی بوده که هر یک به فراخور دانش و مقوله تألیفشان، به موضوع جانوران نیز پرداخته اند. در کنار مآخذ شفاهی، آثار لغویون و تک نگاره نویسان معاصر با جاحظ و مقدم بر او، ترجمه نوشته های ارسطو از مهم ترین منابع او در تألیف کتاب الحیوان است. تأثیرپذیری جاحظ از ارسطو فقط به نقل و اقتباس و حتی انتقاد از نوشته های او محدود نمی شود، بلکه گاه از آنها الهام گرفته و در صدد یافتن معادلی برای آنها در مآخذ عربی یا در طبیعت پیرامون خود برآمده است. ازجمله این موارد که در عین حال اثر او را از جانورشناسی ارسطو و دیگر آثار جانورشناسی دوره اسلامی متمایز می سازد، شرح عنکبوتی با نام عربی «لیث» است. شرح دقیق جاحظ از رفتار این بندپا در شکار طعمه علاوه بر آن که مشاهده فعال، خلاقانه و دقیق او در طبیعت را نشان می دهد، امکان تطبیق جانور مد نظر او را با اعضای تیره عنکبوت های جهنده در جانورشناسی جدید فراهم می کند. شرح های مفصلی از این دست به ویژه در مورد جانورانی اهمیت دارد که تنها از طریق نام عمومی شان در آثار کهن قابل شناسایی یا قابل مطابقت با جانورشناسی جدید نیستند. بدون شرح موشکافانه جاحظ از روش «لیث» در شکار، احتمالاً این بندپا در متون کهن برای همیشه ناشناخته باقی می ماند و نهایتاً فقط به عنوان نوعی عنکبوت شناخته می شد. شرح جاحظ در این باره در هیچ یک از آثار باقی مانده از متقدمان او یا در نوشته های ارسطو در باره عنکبوت ها وجود ندارد. به نظر می رسد جاحظ با دیدن نام توصیفی نوعی عنکبوت موسوم به «گرگ» در نوشته های ارسطو در صدد یافتن وجه تسمیه آن برآمده و به مشاهده «لیث» در طبیعت پیرامون، و شرح و بسط مشاهداتش در این باره پرداخته است. شرحی که می تواند گواهی بر استقلال دانش جانورشناسی جاحظ از نوشته های ارسطو نیز باشد.