صحافی

یکی از مهمترین اهداف تدوین و تنظیم ترجمه اصطلاحات و فرهنگ لغات مرسوم در زبان ها، اشتراک و تبادل اطلاعات مکتوب و شفاهی به واسطه تفهیم صحیح موضوعات خاص از یک زبان به زبان دیگر است. فرهنگ واژگانی که به شرح زیر موجود است نیز در برگیرنده ی توضیحاتی از واژگان ساده تا تخصصی برگردانده شده از زبان انگلیسی به فارسی است که متناسب با رایج ترین کلمات کلیدی و فنی مرتبط با ادبیات کاربردی در نگهداری کتابخانه ای است و همچنین تلاش شده است تا مهم ترین و پرکاربردترین واژگان، حدالامکان به صورت بیان تصویری و به جهت استفاده مناسب در قالب راهنمایی فنی برای مطالعه حفاظتگران کتاب و کتابخانه تدوین گردد

این مقاله در راستای تکمیل مباحث مربوط به مقاله ای تحت عنوان ""فرهنگ اصطلاحات حفاظت کتاب و کتابخانه""تدوین شده است؛ همچنین نویسنده به منظور انسجام مقاله ی مذکور، از ترجمه غیر مستقیم و تکمیل کننده مطالب کتاب""Glossary on Paper Conservation"" بهره گرفته است. در محتوای کتاب فوق، مؤلف اصطلاحاتی کاملاً تخصصی و حرفه ای در زمینه حفاظت و صحافی کتاب را در قالب تعریف واژگان، از زبان انگلیسی به سه زبان آلمانی ، چینی و کره ای طرح نموده است. در این مقاله سعی شده است که با نگرشی جامع از سایر منابع مرتبط و معتبر، در جریان تفهیم و تکمیل مفاهیم و مطالب آن، در قالب یک راهنما برای حفاظتگران کاغذ و کتاب نیز گامی هرچه مؤثرتر برداشته شود. در این فرهنگ لغات کوچک، بیش از 200 اصطلاح فنی و تخصصی در رابطه با حفاظت و مرمت کاغذ و کتاب،از سه نقطه نظر :ساختار تشکیل دهنده کتاب و صحافی ،مواد و ابزار در صحافی کتاب و تکنیک های صحافی و حفاظت کتاب، مورد نظر قرار می گیرد. کلمات و اصطلاحات در این فرهنگ به صورت سلسله مفاهیم طبقه بندی شده نیز تدوین گردیده است.

هدف: این مقاله با هدف بررسی ویژگی های مرمّت سنّتی و نوین انجام شده است، آنچه امروزه به عنوان مرمّت سنّتی آثار کاغذی مطرح می شود و آن را از مرمّت نوین متمایز می سازد استفاده از نوع چسب و روش مرمّتی است. رویکرد مرمّتگران و صحافان سنّتی این است که به شایستگی قسمت های کمبود آثار را همان گونه که قبلاَ وجود داشته، دوباره سازی نمایند. به نظر می آید این رویکرد از منظر مبانی اجرایی در تکمیل عملیات مرمّتی نظیر ساخت و ساز یا چگونگی جبران کمبودهای اثر در تعارض با بینش های نوین مرمّتی قرار دارد. روش پژوهش: روش پژوهش در این تحقیق ، میدانی و شیوه دستیابی به اطلاعات منابع کتابخانه ای می باشد. نتایج پژوهش: این بررسی ها نشان می دهد که چون روش متن و حاشیه به نوعی دخالت در اثر محسوب می شود، تا اندازه ای محدود شده و مرمّت نوین، جایگزین آن گردیده است؛ البته هنوز می توان چسب سریش را یکی از بهترین چسب های مورد استفاده در مرمّت آثار کاغذی دانست؛ زیرا بعد از گذشت سده ها همواره خاصیت خود را حفظ کرده است. با این حال مشکل این چسب، رنگ زرد آن است که بنا به گفتة استادان فن، به شرط آنکه خوب عمل آید، هنوز بهترین کاربرد را در این هنر دارد.

هدف: شناسائی انواع دوخت عطف به کاررفته در صحافی کتب خطی دوره صفویه تا قاجار موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملی فارس، به منظور حفظ دوام و اصالتشان  به هنگام مرمت. روش: روش پژوهش، کتابخانه ای و میدانی است. کتب خطی مربوط به دوره صفویه تا قاجار موجود در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس که دارای تاریخ صحافی بودند انتخاب شدند. با دوربین Canon Power Shot SX40 HS از آن ها عکس برداری و مشخصاتِ صحافی شان یادداشت شد. با استفاده از نرم افزار SPSS مشخصاتِ صحافی در دوره های مختلف (صفویه، افشار، زند و قاجار) شناسائی شد. یافته ها و نتیجه گیری: انواع دوخت، انواع شیرازه، فرم های عطف، انواع جزوه، در منابع موجود در مرکز سازمان اسناد و کتابخانه ملی فارس شناسایی شد. در هر سه دوره (صفوی، افشار و زند، قاجار) بیشترین نوع دوخت به کاررفته دوسوزنه و بیشترین نوع جزوه هشت برگی است. هنگام مرمت و صحافی کتب خطی برای حفظ دوام و اصالت آثار باید از همان روش دوخت قبلی اثر استفاده کرد و در صورتی که روش دوخت قبلی قابل تشخیص نبود، مناسب ترین دوخت برای کتاب را انتخاب کرد.

رساله جلدسازی تألیف سید یوسف حسین به تصحیح علی صفری آق قلعه در سال 1390 توسط مرکز پژوهشی میراث مکتوب به زیور طبع آراسته شده است. در تصحیح سوم، برخی ابهامات تصحیح اول و دوم رفع شده؛ با این حال، افزون بر مشکلات متن، کج فهمی ها و بدفهمی هایی نیز در شرح و توضیحات رخ داده است. نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد برخی از این مشکلات را با ارائه شاهد مثال هایی از صفحات کتاب، مطرح سازد.