دانشگاه یادگیرنده

هدف این تحقیق بررسی ضرورت های برخورداری دانشگاه اسلامی از مؤلّفه ها و ویژگی های دانشگاه یادگیرنده و چالش های پیش روست. روش تحقیق «توصیفی – تحلیلی» و «اسنادی» براساس دیدگاه ها و نقطه نظرات اندیشمندان حوزة مدیریت آموزشی و آموزش عالی است. یافته ها نشان داد: 1. شعار اصلی دانشگاه یادگیرنده «یادگیری از عمل و عمل مبتنی بر یادگیری، تواضع در یادگیری و سخاوت در آموزش» با مبانی دانشگاه اسلامی کاملاً تناسب دارد. 2. دانشگاه یک نهاد حیاتی در فرایند توسعة هر ملت و نقطة تلاقی سه قلمرو «فرهنگ»، «قدرت» و «دانش» است. بی تردید، نظام آموزشی و دانشگاه اسلامی در ظرف جامعه و فرهنگ عمل می کند و با آن داد و ستد مستمر دارد. 3. در عصر دانایی، تنها چیزهایی در زندگی ثابت می مانند که پیوسته در حال تغییر باشند. بنابراین، حفظ فرهنگ پرورش حرفه ای و واکنش سریع نسبت به تغییرات، خلق فرهنگ یادگیری است. یعنی فرهنگی که برای ایجاد تغییر، به سریع ترین شکل ممکن ساختار یافته و به عنوان مزیت رقابتی پایدار دانشگاه ها به شمار می رود. دانشگاه ها و به ویژه دانشگاه اسلامی، برای ماندن در وضعیت رقابتی، باید خود را به مؤلفه های دانشگاه یادگیرنده مجهز سازند. 4. باتوجه به تکیة دانشگاه اسلامی بر دو بنیاد فرهنگ و رهبری ارزشی و «وابستگی وجودی دانشگاه یادگیرنده به زیرساخت های فرهنگی الگوهای ذهنی، یادگیری گروهی و تسلّط فردی) و رهبری (بینش مشترک و تفکر نظام مند» برخورداری این دانشگاه از ویژگی های دانشگاه یادگیرنده دور از دسترس نیست. لازمة تبدیل دانشگاه اسلامی به یک دانشگاه یادگیرنده، جای گزینی رهبری تسهیل کننده و تحول گرا به جای رهبری کنترل کننده است.

سازمان های یادگیرنده به طور مستمر در پی افزایش قابلیت های خود در زمینه خلاقیت، نوآوری و تحول هستند که این امر، عمدتاً از راه آموزش و بهره ورساختن نیروی های انسانی مناسب و بهسازی فرایندها میسر می شود. در این میان نقش و تأثیر دانشگاه فرهنگیان به عنوان یک سازمان یادگیرنده در تربیت معلمان کشور، از اهمیت والایی برخوردار است. در همین زمینه، پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش و تأثیر دانشگاه فرهنگیان به عنوان یک سازمان یادگیرنده در تربیت معلمان کشور با تأکید بر ابعاد اصلی و مؤلفه های آن انجام شده است. این پژوهش از نظر داده کیفی و بر اساس هدف، از نوع پژوهش های توسعه ای و کاربردی است. جامعه آماری پژوهش شامل صاحب نظران، کارشناسان و متخصصان موضوعی دانشگاهی؛ مدیران و معاونان (ستاد/صف) دانشگاه فرهنگیان و حوزه ستادی وزارت آموزش و پرورش و اسناد و متون مرتبط با موضوع بوده است. در نمونه گیری از روش های هدفمند و سندکاوی (در حوزه مقوله ها و ابعاد) استفاده شده  است. برای جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل آن از روش زمینه ای داده بنیاد تا مرز اشباع استفاده شده است. یافته اصلی پژوهش حاضر تدوین و تبیین عناصر اصلی تبدیل دانشگاه فرهنگیان به سازمان یادگیرنده در ابعاد رهبری و بینش سازمانی، فرهنگ سازمانی و مدیریت منابع انسانی، نقش در جامعه،  قابلیت دسترسی و منابع، نوآوری و خلاقیت، فناوری اطلاعات و ارتباطات، و دسترسی جهانی و شرایط سیاسی، شرایط اقتصادی، شرایط اجتماعی، شرایط تکنولوژیکی (ابعاد (عام) و نیز مؤلفه های ذیل هر بعد، برای تبدیل دانشگاه فرهنگیان به سازمان یادگیرنده همراه با  ارائه یک «مدل مفهومی» است.