کتابخانه های کودکان

زمینه و هدف: پیچیدگی و پویایی دنیای امروز ما را مجبور می کند تا برای تربیت مفید و مؤثر کودکان خود به عنوان بزرگ ترین سرمایه های جامعه به جهت رشد و بقا و حل چالش های پیش رو، به افزایش خلاقیت رو آوریم و در این زمینه سرمایه گذاری کنیم. این تربیت از خانه شروع می شود، و با کمک نهادهای دیگر از جمله کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ادامه می یابد. لذا، پژوهش حاضر با هدف اساسی شناخت تأثیر فعالیت های کتابخانه های کانون بر خلاقیت کودکان انجام پذیرفت. روش شناسی: جامعه پژوهش کلیه 6484 نفر دانش آموز پایه پنجم ابتدایی شهر همدان بودند. بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 366 نفر به طور تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند و به پرسش نامه ها پاسخ دادند. از این تعداد 65 نفر به طور تصادفی از اعضای کودک پایه پنجم کتابخانه های کانون و 301 نفر از دانش آموزان غیر عضو پایه پنجم مدارس انتخاب شدند. روش پژوهش علی- مقایسه ای و ابزار گردآوری اطلاعات، آزمون خلاقیت تصویری تورنس فرم ب بود که توانایی آزمودنی ها را در ویژگی های سیالیت، ابتکار، بسط و انعطاف پذیری سنجید. از دیدگاه صاحب نظران متخصص آزمون با ضریب همبستگی 52/0 دارای اعتبار می باشد. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) استفاده شد. یافته ها: میزان اندازه اثرهای مشاهده شده در متغیر های انعطاف پذیری، ابتکار، سیالی، بسط و در مجموع در خلاقیت بزرگ بود و کتابخانه های کانون در حد زیاد بر بهبود خلاقیت و مؤلفه های آن در دانش آموزان تأثیر داشتند. کتابخانه های کانون بر خلاقیت دانش آموزان دختر و پسر به یک اندازه تأثیر داشتند و از نظر خلاقیت و مؤلفه های آن تفاوتی بین دختران و پسران وجود نداشت. کتابخانه های کانون بیشترین تأثیر را بر ابتکار و کمترین تأثیر را بر سیالی دانش آموزان داشتند. در نهایت، بر اساس طیف لیکرت میانگین نمره خلاقیت کل دانش آموزان طبقه متوسط را نشان داد. نتیجه گیری: کتابخانه های کانون به عنوان عاملی اثرگذار، نقش مؤثری بر افزایش خلاقیت کودکان داشتند.

هدف : ارائه الگوهای مناسب برای کتابخانه های کودک با اعمال رهنمودهای مورد نظر متخصصان کتابداری و کارشناسان با تجربه شورای کتاب کودک می باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و بنا به ماهیت موضوع، اهداف پژوهش و سؤال ها از روش پیمایشی- تحلیلی استفاده می کند. جامعه پژوهش شامل 20 نفر از متخصصان کتابداری به عنوان گروه دلفی  و 30 نفر از با سابقه ترین کارشناسان شورای کتاب کودک است. شیوه گردآوری داده ها  با روش میدانی و به وسیله پرسش نامه 24 سؤالی محقق ساخته صورت گرفته است که ضریب پایایی آن برابر با 88/0 به دست آمد. در جمع آوری پرسش نامه ها از روش دلفی و در تحلیل آماری آنها از آزمون های تی-استیودنت و فریدمن استفاده شد. یافته ها: 65 درصد جامعه پژوهش را زنان تشکیل داده اند و 85  درصد  متخصصان دارای میانگین سنی 41 سال بودند. سوابق بالا و شناخت مناسب جامعه فوق از خصصوصیات ذهنی و رفتاری کودکان و توصیه حداکثری به ضرورت تدوین الگو از دیگر یافته ها است. الگوهای ارائه شده در ده محور رفع نیازهای کودکان و خردسالان، مواد کتابخانه ای، خدمات، منابع انسانی، تبلیغات، مدیریت و ارزشیابی، فضا و وسایل تجهیزات، معیار انتخاب، بودجه، شبکه و بر اساس مفاد مندرج در کنوانسیون حقوق کودک و نیز برگرفته از رهنمودهای ایفلا تهیه شد. نتیجه گیری: نتایج بررسی نشان داد الگوهای ده گانه با اکثریت آراء مورد تأیید قرار گرفته است. دستیابی به حداقل 1/74 درصد برای الگوی 8، و حداکثر آن با 7/83 برای الگوی 1 بود. هم چنین در مجموع نظرات میانگین10 الگو از نظر جامعه پژوهش 89/77 درصد شده است. دو فرضیه مطرح شده در خصوص پذیرش الگوی ده گانه و عملکرد ضعیف کتابخانه های کودکان، با آزمون تی– استیودنت به سطح معنی داری مناسب رسید و مورد تأیید قرار گرفتند. هم چنین زوایای خوبی در باب تدوین الگوهای ده گانه از نظر متخصصان برای روشن شدن مسئله پژوهش به دست آمد.