افسانه های تاتی

افسانه ها یکی از انواع ادبیات عامیانه هستند که در گذشته از آن ها به عنوان شیوه انتقال دانش و اطلاعات به کار گرفته شده است. خراسان شمالی یکی از استان هایی است که دارای افسانه ها و قصّه های غنی و پرنغزی است. این استان شامل اقوام مختلفی از جمله: ترک، ترکمن، کرد و تات می باشد که هر یک از آن ها منابع مفیدی برای پژوهش در حوزه فرهنگ عامه به حساب می آیند. در این پژوهش به افسانه های قوم تات جلگه سنخواست پرداخته شده است. عنصری که بیش از همه در این افسانه ها به چشم می خورد و به آن ها جان می بخشد، بن مایه هاست که هدف پژوهش حاضر استخراج این بن مایه ها و ارائه طبقه بندی علمی آن ها بر اساس نظریّه آرنه تامپسون اوثر است. در این پژوهش مهم ترین بن مایه های 30 قصه تاتی از جمله موجودات و حیوانات واقعی، موجودات و حیوانات غیرواقعی و خیالی، اشخاص، حوادث و اعمال معمول، حوادث و اعمال غیرمعمول، مفاهیم و موضوعات و ... به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. حاصل این طبقه بندی، مشخص شدن پربسامدترین نوع هر بن مایه است که به ترتیب شغال، سیمرغ، شاه، پاپوش دوختن، حرف زدن حیوانات و عاشق شدن می باشد. منبع اصلی و مکتوب این 30 افسانه، کتاب «شبانه های کویر» تألیف حسین اسکندری است. دستاورد این مقاله این است که افسانه های این منطقه ریشه های مشترکی با افسانه های ایرانی دارند و می توان از این افسانه ها به اعتقادات و آداب و رسوم مردم این قوم پی برد.