گورستان چالادئم شال

سطح اصلی بسیاری از مصنوعات تاریخی-فرهنگی به دست آمده از کاوش های باستان شناسی به دلیل فرایندهای پسانهشتی کاملاً قابل دیدن نیست و بدون ابزار و روش های متناسب با ویژگی های سطح اثر، به طور کامل قابل بازیابی نیست. آشکارسازی نقش ها و اطلاعات سطح دست ساخته های تاریخی-فرهنگی، به واسطه روش های مختلف بررسی سطح و زیر سطح، چالش های فراوانی را به دلایلی همچون نبود دسترسی راحت، مشکلات ناشی از حمل ونقل، مقرون به صرفه نبودن و نبود امکان استفاده برای انواع اشیاء ایجاد می کند. روش تصویربرداری واریختگی بازتابشی (RTI) یک روش تصویربرداری محاسباتی است که بررسی سطح را به صورت پویا از چندین زاویه ممکن کرده و به واسطه پرداخت های الگوریتمی مختلف بافت و رنگ سطح امکان بهبودبخشی این تصاویر را نیز فراهم می آورد. تاکنون این شیوه بر انواع اشیاء تاریخی نتایج مؤثری را از بررسی فناوری تولید و ریخت شناسی سطح نشان داده است. نمونه موردی استفاده از این روش، جام مکشوفه از گورستان چالادئم بوده که در کاوش های سال 1397 از روستای شال خلخال استان اردبیل به دست آمده و هم اکنون در موزه باستان شناسی اردبیل نگهداری می شود. نقش های این جام به دلیل ظرافت اجرای آن و رسوب گرفتگی سطحی زیاد، حتی پس از پاکسازی در فرایند حفاظت و مرمت به طور کامل مشخص و خوانا نبود. تصویرهای حاصل از این روش تصویربرداری، به کسب اطلاعات مختلفی از سطح در شناسایی شیوه اجرای نقش، نشانه های استفاده، ریخت شناسی محصولات خوردگی و بازنمایی نقش انجامید. درنهایت، براساس خوانش و تفسیر نقش ها، می توان گفت این جام مربوط به اواخر هزاره دوم تا اوایل هزاره اول پ م است.