اخبار خارجی

داشتن شیوه های خاص دروازه بانی مبتنی بر روش های علمی به اندازه راه اندازی یک رسانه و حتی وقوع رویدادها اهمیت دارد. ازآنجاکه مدل گالتونگ و روژ از جمله مدل های علمی پذیرفته شده برای فرایند انتخاب اخبار خارجی است، این پژوهش با هدف کلی مطالعه و بررسی دروازه بانی اخبار خارجی سازمان صدا و سیما، برمبنای این مدل انجام شد. روش انجام پژوهش، تحلیل محتوای کمی است و جامعه آماری، شامل اخبار خارجی پخش شده از بخش های خبری 21 شبکه اول سیما در بازه زمانی 01/01/1400 تا 31/06/1400 است. در این میان، با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک، 30 بخش خبری (شامل 140 خبر خارجی) انتخاب شد. براساس یافته ها، گزینشگران و دروازه بانان اخبار خارجی بخش خبری 21، مقدمات اولیه برای استفاده از معیارهای علمی گالتونگ و روژ را تا حدودی رعایت کرده اند، به طوری که از مجموع 140 خبر خارجی بررسی شده، میزان پرداختن به ارزش های «ارجاع یا تمثل به ملل برگزیده، 1/82 درصد»؛ «معنی داربودن، 9/77 درصد»؛ «منفی گرایی، 7/75 درصد»؛ «همخوانی و هماهنگی، 6/68 درصد» و «استمرار، 65 درصد» بیشترین فراوانی را داشته اند. از آنجا که پرداختن مستمر رسانه به خبرهای منفی ملل برگزیده، علت بالا بودن این فراوانی هاست، این نتیجه حاصل شد که رسانه ملی  نگاه متعادلی نسبت به جهان غرب نداشته و این سوگیری در پخش خبرهای خارجی، سبب از بین رفتن اعتماد مخاطبان به رسانه خبری و ریزش مخاطب در درازمدت می شود.

در این مقاله، نحوه پوشش رویدادهای بین المللی در روزنامه های سراسری ایران از رهگذرِ تحلیلِ ساختار و محتوای مطالب خارجی ایران، جام جم، شرق و همشهری مورد مطالعه قرار گرفته است. روش پژوهش، تحلیل محتوای کمی است و مطالب خارجی روزنامه ها در یک هفته آماری در چهار ماه نخست سال 1399 تحلیل شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که ساختار اصلی مطالب خارجی در روزنامه های ایران بر روی موضوعات "علم و فناوری و بهداشت و درمان" تمرکز دارد و بیشتر مطالب دارای ارزش خبری "تضاد و برخورد" است. شکل ارائه مطالب خارجی بیشتر به صورت "خبر" است؛ هر چند که همشهری و ایران در انتشار مطالب خارجی به قالب های "گزارش، تحلیل و تفسیر" نیز توجه بیشتری نشان داده اند. نتایج تحلیل های آماری در مجموع نشاندهنده توجه کم روزنامه ها به "نگارش منبع اخبار" به عنوان یک اصل حرفه ای و اخلاقی است. با این حال، روزنامه ایران بیشتر از روزنامه های دیگر به ذکر منبع در نگارش اخبار خارجی توجه نشان داده است. همچنین روزنامه های مورد مطالعه از منظر تهیه و انتشار اخبار خارجی وابستگی بسیار زیادی به رسانه های بین المللی دارند و سهم خبرگزاری های داخلی در این خصوص بسیار ناچیز و قابل چشم پوشی است. از نظر تمرکز بر پوشش اخبار مناطق مختلف جهان، بیشتر تاکید روزنامه ها بر "اروپا و آمریکای شمالی (ایالات متحده آمریکا)" است.