هسته عملکردی

ساختار فضایی شهر، تأثیر مهمی بر کارایی اقتصادی و کیفیت محیط شهری دارد. ساختار فضایی ناکارآمد، با افزایش غیرضروری فاصله بین مردم و مکان فعالیت آن ها، افزایش طول شبکه زیرساخت شهر، هزینه عملیاتی و جابجایی های درون شهری را به حداکثر می رساند. تحلیل ساختار فضایی شهر برای درک بهتر گسترش شهری مهم است و اطلاعات موردنیاز ارزیابی اثربخشی طرح های برنامه ریزی را برای مدیران عمومی و برنامه ریزان شهری فراهم می کند. هدف پژوهش تحلیل ساختار فضایی شهر اهواز و شناسایی هسته های عملکردی می باشد. تحقیق از نظر هدف، کاربردی از نظر ماهیت، توصیفی است. روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای و اسنادی است. داده ها شامل بلوک های آماری سال 1395 و لایه کاربری اراضی شهر اهواز می باشند. از تراکم کرنل، آزمون خودهمبستگی فضایی، میانگین مرکزی برای شناسایی هسته های عملکردی استفاده شده است. روش لکه های داغ و سرد و آزمون خودهمبستگی فضایی برای تحلیل پراکنش جمعیت و اشتغال به کار گرفته شد. برای بررسی ارتباط هسته های عملکردی با جمعیت و اشتغال از همبستگی پیرسون در نرم افزار spss و برای مدل سازی ارتباط فضایی از رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که پراکنش جمعیت و اشتغال به صورت خوشه ای می باشد. در بخش های مرکزی و حاشیه ای تراکم جمعیت و اشتغال پایین است و در بخش های میانی تراکم بالا است. از نظر نسبت کاربری های جاذب سفر منطقه یک (محلات باغ معین، سی متری، بازار عبدالمجید، باغ شیخ، صائبین مندایی) بالاترین تمرکز را دارند و هسته اصلی شهر می باشند و محلات لشکرآباد، کمپلو جنوبی، زیتون کارمندی هسته های فرعی هستند. همچنین همبستگی فضایی بین هسته های عملکردی و تراکم جمعیت نسبتاً پایین می باشد.

موضوع حمل ونقل وترافیک که امروزه به عنوان یک پدیده سیاسی – اجتماعی نقش بسیار حساس ومهمی در کیفیت وساختار اقتصادی – اجتماعی یک جامعه ایفا می نماید. اصلاح الگوی کاربری زمین و مکان یابی کارآمد فعالیت ها یکی از راه های موثر در کاهش تولید سفر درون شهری عنوان شده است، به گونه ای که تصمیم گیری در رابطه با انجام و یا عدم انجام سفر به اندازه زیادی از عوامل اجتماعی- اقتصادی و شرایط توزیع کاربری زمین تاثیر می پذیرد. هدف تحقیق، سنجش مکانی تولید سفر درون شهری در پهنه عملکردی است. روش تحقیق، تحلیلی – توصیفی با استفاده از نرم افزار GIS می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین تعداد سفرهای شغلی متعلق به ناحیه 8 با 06/5% و کمترین آن ناحیه 18 با 09/1% بوده، بیشترین میزان تراکم جمعیت ثابت و سیال به واسطه سفرهای شغلی در ناحیه 42 و کمترین آن نیز به ناحیه 7 و همچنین بر اساس شاخص های حمل و نقلی محدوده ، بیشترین کمبود پارکینگ متعلق به ناحیه ترافیکی 8 با 29/17% و کمترین آن متعلق به ناحیه ترافیکی 42 با 97/0% و بیشترین میزان تصادفات به ناحیه ترافیکی 8 با 84/4% و کمترین آن نیز به ناحیه 18 با 65/0% درصد متعلق می باشد.لازم به ذکر است که بیشترین جذب وسیله نقلیه متعلق به ناحیه ترافیکی 8 با 84/4% و کمترین آن نیز به ناحیه 18 با 65/0% تعلق دارد. در نتیجه می توان گفت از بین نواحی مورد مطالعه در محدوده مرکزی شهر کرمان، ناحیه 8 بالاترین و ناحیه ترافیکی 18 پایین ترین میزان را براساس، تراکم جمعیت، سفرهای شغلی، کمبود پارکینگ ، تصادفات و جذب وسایل نقلیه دارا هستند.