اجتماعات دروازه دار

در حال حاضر، یکی از روندهای اصلی توسعه مسکونی در بخش های وسیعی از شهرها و جوامع، توسعه اجتماعات دروازه دار است. اجتماعات دروازه دار با انواع و اندازه های مختلفی ساخته می شوند که دلایل شکل گیری آن ها از کشوری به کشور دیگر، از شهری به شهر دیگر و از یک اجتماع دروازه دار به دیگری متغیر است؛ اما آنچه بین همه این اجتماعات دروازه دار به نظر می رسد مشترک باشد، تأثیرات سوء آن ها بر شکل معمول زندگی شهری، فضاهای عمومی، یکپارچگی اجتماعی و فرهنگی و حکمروایی محلی و منطقه ای است. پژوهش حاضر به طورکلی به دو بخش قابل تقسیم است؛ بخش اول این نوشته به بررسی مبانی نظری با روش تحقیق اکتشافی و با استفاده از ابزار مطالعه کتابخانه ای و بررسی مقالات علمی معتبر بین المللی انجام شده و بخش دوم به بررسی دلایل شکل گیری اجتماعات مسکونی دروازه دار شهری در شهر یزد با کمک گرفتن از ابزار پرسشنامه نیمه ساختاریافته و مصاحبه نیمه عمیق با ساکنان 80 واحد مسکونی در اجتماعات دروازه دار شهر یزد مورد پرداخته شده است. بر اساس یافته های این پژوهش در مورد توسعه های مسکونی دروازه دار در شهر یزد می توان گفت غالب ساکنان، این اجتماعات را به عنوان سبک زندگی طولانی مدت در مقایسه با توسعه مسکونی معمول در سطح شهر ترجیح نمی دهند و عامل اصلی تأثیرگذار بر این افراد برای انتخاب این اجتماعات غالباً انگیزه های اقتصادی و استفاده از وام های خرید مسکن اعطایی از طرف بانک ها و تأمین مسکن ارزان قیمت در این پروژه ها است.

با توجه به ضرورت بررسی ارتباط شکل گیری اجتماعات محصور و یا دروازه دار و جدایی گزینی فضایی-اجتماعی در شهرهای ایران این موضوع تاکنون به خوبی مطالعه نشده است. به همین منظور این پژوهش با هدف بررسی ارتباط این دو موضوع و شاخص های مؤثر بر شکل گیری آن ها در شهرهای کشور انجام شده است. در این پژوهش از تلفیق مرور سیستماتیک، تحلیل محتوا و تحلیل ساختاری استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، شاخص های اجتماعی پرتکرارترین شاخص ها در مطالعات پیشین و پس ازآن شاخص های اقتصادی، شاخص های مرتبط با مسکن و شاخص های کالبدی به ترتیب دارای بیشترین تکرار هستند. همچنین شاخص های اشتغال، درامد و تحصیلات به عنوان متغیرهای تأثیرگذار، اصلی ترین شاخص های مؤثر بر جدایی گزینی فضایی-اجتماعی و به تبع آن شکل گیری اجتماعات دروازه دار در بیشتر شهرهای ایران هستند. این عوامل به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر جدایی گزینی فضایی-اجتماعی و به تبع آن بر شکل گیری اجتماعات دروازه دار از طریق ارتقا فاصله اجتماعی مؤثر هستند. همچنین نابرابری در محیط های شهری نیز از طریق تأثیر بر جدایی گزینی فضایی-اجتماعی بر شکل گیری اجتماعات دروازه دار تأثیر داشته و اجتماعات دروازه دار نیز از طریق ایجاد نابرابری در محیط های شهری و ارتقا فاصله فیزیکی و فاصله اجتماعی موجب تشدید جدایی گزینی فضایی-اجتماعی در شهرها می شوند. درنتیجه به نظر می رسد فاصله اجتماعی و نابرابری در محیط شهر میانجی رابطه اجتماعات دروازه دار با جدایی گزینی فضایی-اجتماعی در شهرهای ایران می باشند