نشر دسترسی آزاد

هدف: بحران بی سابقه همه گیری کووید-19 نظام ارتباطات علمی و نشر یافته های پژوهشی را دستخوش تحولات گسترده ای نموده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی الگوهای نشر پژوهش های مربوط به همه گیری کووید-19 صورت گرفته است.روش /رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف اکتشافی و با توجه به روش از نوع علم سنجی و از نظر گزارش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را مقالات علمی با موضوع کووید-19 تشکیل می دهند که از ابتدای سال 2020 تا آوریل سال 2021 در پایگاه وب آو ساینس نمایه شده اند. برای گردآوری داده ها از پایگاه های وب آو ساینس و آن پی وال استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزارهای مایکروسافت اکسل و اس.پی. اس.اس. نسخه 23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که 92 درصد از مقالات مورد بررسی در زمینه همه گیری کووید-19 در قالب یکی از مدل های دسترسی آزاد منتشر شده اند. نتایج مربوط به برازش مدل نشر بروندادهای پژوهشی در زمینه کووید-19 نشان داد که انتشارات آن از الگوی S مطابقت داشته است. بر این اساس، شاهد سرعت کند انتشارات در ماه های ابتدایی سال 2020 و در آغاز همه گیری هستیم و پس از آن سرعت انتشار بروندادهای پژوهشی سرعت گرفته و با ثباتی نسبی ادامه یافته است.نتیجه گیری: سهم مقالات در زمینه کووید-19 که به صورت غیرآزاد منتشر شده اند، تنها هشت درصد از کل مقالات مورد بررسی بوده است. به نظر می رسد که اجماع بین المللی و توافق ناشران علمی در خصوص انتشار دسترسی آزاد یافته های پژوهشی مربوط به همه گیری کووید-19 با موفقیت همراه بوده و یک رخداد چشمگیر در بحران همه گیری محسوب می شود.