تجاری سازی تحقیقات

یکی از ویژگی های بارز فرایند توسعه دانش بنیان در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، ظهور و رشد سازمان های پژوهش و فناوری است. براین اساس انتظار می رود نقش و جایگاه سازمان های پژوهش و فناوری در اقتصاد دانش محور روز به روز پررنگتر و عیان تر گردد. سازمان های پژوهش و فناوری به خاطر ضعف عملکردی به شدت مورد انتقاد هستند و مهمترین دلیل ناکارآمدی آنها ضعف در مدیریت این سازمان ها در سطوح راهبردی است. با توجه به روند سریع گسترش این سازمان ها این مطالعه تلاش نموده است با رویکردی تحلیل- کیفی به تبیین ضرورت توسعه مدل های مدیریت راهبردی پژوهش و فناوری برای سازمان های پژوهش و فناوری بپردازد. با توجه به هویت سازمان های پژوهش و فناوری که بطور کامل آمیخته با دانش و فناوری است، اساس رقابت در این دسته از سازمان ها بر ارائه راه حل های یکپارچه مبتنی بر فناوری برای کسب و کارها نهفته است. لذا محور بحث در خصوص مدیریت راهبردی در این حوزه با مفاهیم محیط با تغییرات سریع فناورانه و به تبع آن توانمندی های پویا با تاکید بر نوآوری و کارآفرینی فناورانه عجین شده است. براین اساس پیشنهاد گردید از آخرین روند تئوری های مدیریت راهبردی با تاکید بر توانمندی های پویا (و نگرش های تکاملی) برای توسعه الگوهای مدیریت راهبردی پژوهش و فناوری در سازمان های پژوهش و فناوری بهره گرفته شود.

این تحقیق توصیفی کاربردی با هدف شناسایی و دسته بندی موانع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی در بخش کشاورزی به صورت پیمایشی و با تکنیک دلفی در سه مرحله به انجام رسید. بدین منظور، گروهی از اعضای هیئت علمی کشاورزی (23 نفر) دارای تجربه تجاری سازی به صورت هدفمند (تلفیقی از نمونه گیری بارز و زنجیره ای) برای مشارکت در این مطالعه انتخاب شدند. در مرحله اول، 27 مانع پیش روی تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی در بخش کشاورزی شناسایی شد. پایایی بخش های مختلف پرسشنامه ها بر اساس ضریب آلفای کرونباخ معین شد (69/. تا 81/.=α). در مرحله سوم به اولویت بندی موانع به شیوه تاپسیس اقدام شد. موانع استخراج شده بر اساس الگوی سه شاخگی در سه گروه زیر دسته بندی شد: (1) موانع ساختاری (18 مورد)؛ (2) موانع فرآیندی- رفتاری (21 مورد)؛ (3) موانع زمینه ای- محتوایی (16 مورد). بر اساس نتایج تحقیق مهم ترین موانع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی در بخش کشاورزی عبارتند از: کیفیت و قابلیت عرضه تجاری پایین دانش و فناوری برخاسته از تحقیقات دانشگاهی (ساختاری)، نبود فرآیند و رویه تعریف شده برای تجاری سازی یافته های تحقیقاتی (فرآیندی)، و عدم بهره مندی مناسب اعضای هیئت علمی از خدمات حمایتی (محیطی).