پژوهش حسابداری

در این مقاله به مرور کلی فلسفه اثبات گرایی و رئالیسم انتقادی پرداخته می شود. بررسی این الگو های تحقیق با شناسایی انگیزه هایی که منجر به کشف رئالیسم انتقادی شده اند آغاز می گردد. این امر از طریق بررسی مواردی همچون هستی شاختی، معرفت شناختی، روش شناختی و روش ها و فلسفه های رایج در تحقیقات حسابداری صورت می پذیرد. مبنای نظری فلسفه رئالیسم انتقادی و مفروضات مربوط به هستی شناختی و معرفت شناختی آن در جهت ایجاد مفهوم حقیقت و اعتبار معیارهای اساسی این نوع از پارادایم می باشد. از این رو، می توان پارادایم نوینی در جهت ارتباط رئالیسم انتقادی با تحقیقات حسابداری را مدنظر قرار داد. هدف اصلی از این بحث، استفاده از رویکردهای متفاوت برای تحقیقات حسابداری و کمک به محققان حسابداری برای بکارگیری روش های متفاوت تحقیق می باشد.از این رو، می توان پارادایم نوینی در جهت ارتباط رئالیسم انتقادی با تحقیقات حسابداری را مدنظر قرار داد. هدف اصلی از این بحث، استفاده از رویکردهای متفاوت برای تحقیقات حسابداری و کمک به محققان حسابداری برای بکارگیری روش های متفاوت تحقیق می باشد.

پژوهش قلب ایجاد دانش در جهان و محور اصلی توسعه علمی هر کشوری است. چاپ مقالات محققان ایرانی در مجلات معتبر بین المللی معدود است، ازاین رو هدف اصلی این پژوهش بررسی عوامل تأثیرگذار بر خروجی پژوهش های حسابداری ایران در سطح مجلات بین المللی است. ابزار گردآوری داده های این پژوهش، پرسشنامه بوده است. جامعه آماری این پژوهش اعضای هیئت علمی حسابداری دانشگاه های سراسر کشور است. داده های پرسشنامه در اواخر سال 1397 و اوایل سال 1398 گرداوری شدند. در مجموع 53 پرسشنامه گرداوری شد که از این تعداد 50 پرسشنامه برای تحلیل قابل استفاده بود. نتایج 50 پرسشنامه گردآوری شده نشان می دهد که عوامل کشوری مهم ترین عامل مؤثر بر خروجی پژوهش های حسابداری در سطح مجلات بین المللی است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که دانشگاهیان ایران دارای انگیزه لازم برای انجام پژوهش در سطح مجلات بین المللی هستند، بااین حال پائین بودن حقوق و دستمزد و تعصب هیئت تحریریه مجلات بین المللی موجب می شود که دانشگاهیان قادر به چاپ مقالات در سطح بین المللی نباشند. البته تخصص آماری و درک ادبیات حوزه تخصصی و ارتقای رتبه نیز بر انگیزه ی دانشگاهیان بر چاپ مقالات در سطح مجلات بین المللی مؤثر است. همچنین نتایج این پژوهش نشان می دهد که فشار نهادی لازم بر اعضای هیئت علمی برای چاپ مقاله در نشریات بین المللی به اندازه کافی نبوده است. نتایج این پژوهش می تواند گامی مهم برای بهبود وضعیت نشر مقالات محققان ایرانی در سطح مجلات بین المللی باشد.

هدف: توسعه تحصیلات تکمیلی و رشد قابل ملاحظه انتشار مقالات در تمام حوزه های دانش و بویژه در رشته حسابداری، لزوم توجه به بررسی وضعیت کنونی نشر مقالات علمی را بیش از پیش نمایان می سازد. مطالعه روند پژوهش های انجام شده از طریق تجزیه و تحلیل موضوعی مقالات منتشرشده در مجلات تخصصی داخلی که مصداقی از نقشه علمی رشته مزبور است، برای سازمان ها، پژوهشگران و سیاست گذاران علمی اهمیت ویژه ای دارد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تجزیه و تحلیل مقالات منتشرشده در مجلات مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در رشته حسابداری از اولین شماره چاپ شده پس از اخذ رتبه علمی تا پایان سال 1399 با استفاده از فنون متن کاوی طرح ریزی شده است. روش: از 4924 مقاله انتشاریافته طی سه دهه در 20 مجله حسابداری، تعداد 4201 مقاله کهانگلیسی آنها در تارنمای مجلات و پایگاه های اطلاعاتی موجود بود به عنوان نمونه انتخاب و جهت طبقه بندی موضوعی مورد استفاده قرار گرفته است. به منظور شناسایی مهمترین واژگان بکاررفته در مقالات از الگوریتم وزن دهی TF-IDF، برای تعیین موضوعات از الگوریتم مدلسازی موضوعی LDA و جهت کاربست الگوریتم های متن کاوی از زبان برنامه نویسی پایتون استفاده شده است. یافته ها : یافته های پژوهش نشان می دهد که حوزه های موضوعی بازار سرمایه (29%)، حسابداری مالی (20%)، راهبری شرکتی (10%)، گزارشگری مالی و مسئولیت اجتماعی (9%)، حسابداری مدیریت (9%)، حسابرسی (8%)، مالی و سرمایه گذاری (7%)، حسابداری بخش عمومی (3%)، آموزش و پژوهش حسابداری (3%)، بانکداری و سیستم های اطلاعاتی (2%) به ترتیب مهمترین حوزه های پژوهشی در مجلات حسابداری ایران هستند. بررسی روند انتشار مقالات در هریک از حوزه های موضوعی پرطرفدار نشان می دهد، حوزه های موضوعی حسابداری بخش عمومی، حسابرسی، گزاشگری مالی و مسئولیت اجتماعی شرکت ها، حسابداری مدیریت، بانکداری و سیستم اطلاعاتی و آموزش و پژوهش حسابداری رو به رشد، حوزه های موضوعی حسابداری مالی، تحقیقات بازار سرمایه و پژوهش های حوزه مالی و سرمایه گذاری رو به افول و حوزه موضوعی راهبری شرکتی دارای ثبات در نشر می باشد. نتیجه گیری: نتایج بیانگر این است که توجه به موضوعاتی نظیر فناوری و سیستم های اطلاعاتی حسابداری، حسابداری بخش عمومی و آموزش و پژوهش حسابداری در مقایسه با سایر حوزه های پژوهشی کمتر بوده است؛ چراکه تلاش های چندانی برای نشر مقالات در این خصوص صورت نگرفته است؛ بنابراین توجه صاحب نظران به سیاست گذاری علم و نشر در مجلات ضروری به نظر می رسد