تشکیلات روحانیون

مادیان هزار دادستان تنها نسخه خطی ناقص از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانی است. در این کتاب علاوه بر قانون گذاران و مفسران حقوقی، مقامات دینی زردشتی مانند موبدان، هیربدان، دستوران و ردان نیز در نقش قاضی ظاهر شده و حکم صادر کرده اند. این گفتار بااستناد به کتاب حقوقی مادیان و با هدف شناختن جایگاه ردان در دوره ساسانیان به روش تحلیلی تاریخی نوشته شده است. پرسش های مقاله این است: بنابر مادیان، ردان در دوره ساسانی چه وظایفی داشتند و احکام صادره آن ها کدامند؟ بررسی ها نشان داد: این دین مردان در دستگاه روحانیت دوره ساسانی وظایفی مشخص داشتند و به عنوان دستیاران پادشاه برای اعتلای حکومت دینی و کشور می کوشیدند. ردان در قانون گذاری و نظارت بر آن و حفظ آموزه های دینی و منافع کشور بسیار پرانگیزه و پویا ظاهر شده اند. آن ها در باز پس گرفتن مالکیت و مالیات نهادن بر دارایی و مسایل خرید و معاوضه و ارزیابی ارزش اموال آتشکده صلاحیت داشتند. درآمد دولت ساسانی از مالیات حاصل می شد. تعیین مالیات و دریافت آن و رسیدگی به امور درآمدی دولت به ردان واگذار شده بود. حسابرس ارزش و بهای اموال منقول و غیرمنقول و ورود دارایی به خزانه شاهی و خروج آن و اسناد واگذاری و تحریم و غیره را محاسبه و آماده می کرد؛ سپس، با حضور رد میزان دارایی خزانه را گزارش می داد. رد باید گزارش حسابرس بررسی و تایید می کرد. ردان، در دوره انوشیروان جایگاه ویژه ای احراز کردند و مُهر آنان در کنار مُهر موبدان به اسناد اعتبار می دهد و وظایف آن ها بیان گر قدرت و نفوذ آنان در دین و دولت است.