سوره فاطر

بروز نقطه نظرهای متفاوت از سوی مفسران فریقین در جهت تفسیر آیه 32 سوره فاطر، حاکی از چالشی بودن فهم فرازهای مختلف آن است. نوشتار حاضر که به شیوه اسنادی و روش تحلیلی- توصیفی تدوین یافت؛ ضمن بیان دیدگاه آیت الله جوادی آملی در جهت تبیین مفهوم واژگان «ثم»، «أورثنا»، «کتاب»، و «إصطفینا»ی مذکور در این آیه و تفسیر فرازهای مختلف آن، بر آن است تا بصورت تطبیقی، نگرش های مفسران فریقین در جهات مورد اشاره را نیز مورد واکاوی قرار دهد. نتیجه و برآیند این تحقیق حکایت از این دارد که ایشان بر این باورند که مراد از «کتاب»، قرآن و مقصود از «وارثان کتاب»، «الَّذینَ اصْطَفَیْنا» هستند که دارای سه طایفه ی: «ظالِمٌ لِنَفْسِهِ، مُقْتَصِدٌ» و «سابِقٌ بِالْخَیْراتِ» می باشند. «ظالِمٌ لِنَفْسِهِ» افراد غیر عارف به امام و هوامحور و «مُقْتَصِدٌ» عارف به حقِ امام و قلب محور و «سابِقٌ بِالْخَیْراتِ» پیشگامانی هستند که همواره بر محور اراده خدای سبحان حرکت می کنند. اینان مراحل کمال انسان را به سلامت طی کرده و با فضل الهی به مرحله امامت متقین نائل آمده اند. ایشان ائمه اطهارD را مصداق «سابق بالخیرات» و بالاصاله میراث دار قرآن می دانند که بقیه امت هم در پرتو علم آنان از قرآن کریم بهره می گیرند.

قرآن کریم، آخرین کتاب آسمانی، معجزه جاویدان پیامبر اکرم6 و برنامه جامع و کامل هدایت انسان است. بهره مندی صحیح از این نسخه شفابخش و صعود به قله های رفیع انسانیت توحیدی در صورتی ممکن خواهد بود که رجوع به قرآن از مسیر اهل بیت: صورت پذیرد، زیرا ایشان مخاطبان اصلی ترجمان واقعی و وارثان حقیقی قرآنند. از آنجا که برخی آیات قرآن ظرفیت برداشت معانی و پیام های متفاوت و گاه متضادی را دارند، برای شناخت مقصود واقعی خداوند و پی بردن به زوایای پنهان معانی ژرف آیات وحی، معیار و شاخصی مصون از خطا و اشتباه مورد نیاز است. در زمان حیات رسول خدا6، این مهم بر عهده ی ایشان بود. بر اساس آیات قرآن کریم و سخنان رسول خدا6، بعد از رحلت آن حضرت، اهل بیت: برگزیدگان خداوند برای امامت امت و پاسداری از این میراث گران سنگ و ادامه دادن مسیر نورانی نبوت به منظور هدایت انسان ها به سرمنزل حیات طیبه هستند و این رسالت مهم را بر عهده دارند. آیات فراوانی بر اصل انحصار نیل به بیکران معارف حیات بخش و انسان ساز قرآن به مسیر اهل بیت 6 و تصریح بر شخص امام دلالت می کند. یکی از این آیات، آیه 32 سوره فاطر است. این نوشتار برآن است تا با روش تحقیق کتابخانه ای و بهره مندی از منابع روایی و تفسیری، به بیان چگونگی این مهم بپردازد.