مدل های اکتساب فناوری

حفظ و ارتقای جایگاه شرکت ها در معادلات رقابتی، در گرو منابع فناورانه آن ها است. را ه های مختلفی برای دست یابی به نسل های جدید فناوری وجود دارد و لذا انتخاب روش مناسبی جهت اکتساب فناوری که زمان، هزینه و برآیند آن را بهینه نماید، دارای اهمیت زیادی است. بر همین اساس، این پژوهش با هدف شناسایی روش های بهینه اکتساب فناوری در شرایط و موقعیت های مختلف با استفاده از یک مدل سه بعدی ناشی از برهم کنش عوامل مرتبط با مالک، گیرنده و ماهیت فناوری انجام شده است. مدل پیشنهادی جهت انتخاب روش مناسب اکتساب فناوری شامل موقعیت های متعددی است که این موقعیت ها از برهم کنش 6 عامل در 3 بعد ایجاد شده اند. این عوامل از مرور ادبیات و مطالعه مدل های اکتساب فناوری موجود و یکسان سازی تعداد زیادی از عوامل هم خانواده به دست آمده اند. روش های پیشنهادشده براساس ترکیب وضعیت هر یک از عوامل در دو حالت حدی، و در دو دسته «روش های بهینه» و «روش های امکان پذیر اما غیربهینه» ارائه شده است. روش های «بهینه» روش هایی هستند که با عوامل، تطابق کامل دارند و مطمئناً مناسب ترین روش برای اکتساب فناوری می باشند. اما روش های «امکان پذیر اما غیربهینه» در مواقعی پیشنهاد شده اند که تطابق کامل با عوامل وضعیت وجود ندارد اما عوامل محدودکننده، آن وضعیت را نقض نمی نمایند. بدین ترتیب هر بنگاهی می تواند با شناسایی و تطبیق وضعیت خود در مقایسه با عوامل مدل، «روش های بهینه» و «روش های امکان پذیر اما غیربهینه» متناسب با وضعیت خاص خود را از مدل استخراج نموده و مورد استفاده قرار دهد.  

روش ها و مدل های متنوعی جهت اکتساب فناوری وجود دارد اما انتخاب صحیح و استفاده بهینه از این روش ها و مدل ها می تواند در موفقیت فرایند اکتساب فناوری بسیار موثر باشد. در این پژوهش، انواع روش ها و مدل های اکتساب فناوری معرفی شده و ضمن نقد این مدل ها، یک مدل سه بعدی ناشی از برهم کنش عوامل مرتبط با مالک، گیرنده و ماهیت فناوری برای بررسی روش های اکتساب فناوری استفاده شده در صنعت موشکی ایران، انتخاب شده است. بر اساس این مدل، ایران از ترکیبی از «روش های بهینه» (مانند روش استخدام و تبادل نیروی، روش تحقیق و توسعه مشترک، روش اعزام کارشناس به خارج جهت تحصیل و روش مهندسی معکوس)، «روش های امکان پذیر اما غیر بهینه» (مانند روش کلید در دست) و «روش های غیر منطبق با مدل منتخب» (مانند روش آموزش تحت نظر مالک فناوری و روش تحقیق و توسعه داخلی) برای اکتساب فناوری های مختلف موشکی استفاده نموده است. بر این اساس، ایران به صورت همزمان و موازی از طیف گسترده ای از روش های اکتساب فناوری برای توسعه توانمندی های موشکی خود استفاده نموده است.